สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ข. ข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย
ข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย หมายถึง
สุภาษิต “ข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย” หมายถึง คนที่รับใช้นายหรือผู้บังคับบัญชาสองฝ่ายพร้อมกัน ซึ่งอาจนำไปสู่ความขัดแย้ง เพราะไม่สามารถทำหน้าที่ได้ดีหรือถูกใจทั้งสองฝ่าย เปรียบถึงคนที่ไม่มีความมั่นคงในหน้าที่หรือความจงรักภักดี กล่าวคือ “คนที่รับใช้นายสองคนพร้อมกัน โดยเฉพาะเมื่อเจ้านายทั้งสองเป็นศัตรูกัน” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากวรรณกรรมจีนเรื่องสามก๊ก ซึ่งมีตัวละครที่เปลี่ยนข้างหรือรับใช้ผู้มีอำนาจสองฝ่าย เพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว เช่น การเปลี่ยนฝักฝ่ายทางการเมืองหรือความจงรักภักดี ซึ่งสะท้อนถึงความขัดแย้งในการรับใช้เจ้านายสองคน โดยเฉพาะเมื่อเจ้านายทั้งสองเป็นศัตรูกัน เนื้อความสำคัญคือ
“ไม่มีใครเป็นข้าสองเจ้า บ่าวสองนายได้ เพราะว่าเขาจะชังนายข้างหนึ่ง และรักนายอีกข้างหนึ่ง หรือเขาจะนับถือนายฝ่ายหนึ่ง และดูหมิ่นนายอีกฝ่ายหนึ่ง ท่านทั้งหลายจะรับใช้พระเจ้าและเงินทองพร้อมกันไม่ได้”
สุภาษิตนี้สื่อถึงคนที่พยายามรับใช้นายสองคนในเวลาเดียวกัน ซึ่งเจ้านายทั้งสองนั้นมีเป้าหมายหรือผลประโยชน์ที่ขัดแย้งกัน การกระทำเช่นนี้มักนำไปสู่ปัญหา เช่น ความไม่ไว้วางใจ ความขัดแย้ง หรือการถูกมองว่าขาดความซื่อสัตย์ต่อนายฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง สุภาษิตนี้จึงสะท้อนถึงความยากลำบากและผลเสียจากการพยายามแบ่งความภักดีระหว่างเจ้านายสองฝ่าย
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- นายแดงทำงานให้ทั้งสองบริษัทที่เป็นคู่แข่งกัน และมักถูกตั้งคำถามเรื่องความลับทางธุรกิจ เพื่อนร่วมงานจึงพูดว่า “ทำตัวแบบนี้เหมือนข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย มีแต่ปัญหาแน่ ๆ” (เปรียบถึงการรับใช้นายสองฝ่ายที่ขัดแย้งกัน)
- สมชายพยายามช่วยเหลือเพื่อนสองกลุ่มที่ทะเลาะกัน แต่กลับถูกทั้งสองฝ่ายไม่ไว้วางใจ เพื่อนคนหนึ่งจึงเตือนว่า “อย่าทำตัวเป็นข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย มันจะลำบาก” (เตือนเรื่องการพยายามเอาใจสองฝ่ายที่เป็นศัตรูกัน)
- ในหมู่บ้านมีชายคนหนึ่งทำงานให้ทั้งหัวหน้ากลุ่มกองโจรและนายตำรวจ ชาวบ้านจึงพูดว่า “เขาเป็นเหมือนข้าสองเจ้าบ่าวสองนาย วันหนึ่งต้องเจอปัญหาใหญ่แน่” (เปรียบถึงการรับใช้นายสองคนที่เป็นศัตรูกัน)
- เด็กชายพยายามเข้าร่วมกลุ่มเพื่อนสองกลุ่มที่ไม่ถูกกัน และต้องโกหกทั้งสองฝ่ายเพื่อรักษาความสัมพันธ์ ครูจึงเตือนว่า “การเป็นข้าสองเจ้าบ่าวสองนายแบบนี้ สุดท้ายจะทำให้เธอเสียเพื่อนทั้งสองฝ่าย” (เตือนถึงความขัดแย้งที่เกิดจากการแบ่งฝ่าย)
- พนักงานคนหนึ่งทำงานให้ทั้งผู้จัดการฝ่ายการตลาดและผู้จัดการฝ่ายผลิตที่ไม่ถูกกัน แต่ละฝ่ายต้องการให้เขาเลือกข้าง เพื่อนร่วมงานจึงกล่าวว่า “การเป็นข้าสองเจ้าบ่าวสองนายแบบนี้ จะทำให้คุณถูกไล่ออกจากทั้งสองฝ่าย” (เปรียบถึงการไม่สามารถรักษาความสัมพันธ์กับสองฝ่ายที่ขัดแย้งกัน)