สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตัดช่องน้อยแต่พอตัว
ตัดช่องน้อยแต่พอตัว หมายถึง
สำนวน “ตัดช่องน้อยแต่พอตัว” หมายถึง การหาทางเอาตัวรอดโดยไม่คิดถึงผู้อื่น หรือการหลีกเลี่ยงปัญหาด้วยการหนีจากสถานการณ์ที่เลวร้ายไปเพียงลำพัง, รีบตายไปก่อนทิ้งคนอื่นให้เผชิญชะตะกรรมไว้ข้างหลัง เปรียบเสมือนการหาทางออกจากสถานการณ์คับขันหรืออันตราย โดยคำนึงถึงตนเองเป็นหลัก แม้จะทำให้ผู้อื่นเดือดร้อนก็ตาม สำนวนนี้มักใช้ในกรณี การหลบหนี การตัดขาด หรือแม้แต่การฆ่าตัวตายเพื่อหลีกเลี่ยงความทุกข์ กล่าวคือ “การเอาตัวรอดแต่ผู้เดียว, ด่วนตายไปทำให้คนข้างหลังลำบาก” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจาก คติความเชื่อทางพุทธศาสนาและวรรณคดีไทย ที่มองว่าการฆ่าตัวตายเป็นการตัดหนทางของตนเองเพื่อหลีกหนีจากปัญหาโดยไม่คำนึงถึงคนที่อยู่ข้างหลัง ในคติพุทธศาสนาการฆ่าตัวตายถือเป็นบาป เพราะเป็นการตัดโอกาสแห่งการแก้ไขกรรมของตนเอง และทิ้งภาระให้กับผู้ที่ยังมีชีวิตอยู่ พุทธศาสนาสอนว่าคนเราต้องเผชิญกับกรรมที่ทำไว้ และหาทางแก้ไขด้วยความอดทนและสติปัญญา ไม่ใช่การหลีกหนีปัญหาด้วยความตาย และหนึ่งในตัวอย่างที่เห็นได้ชัดคือวรรณคดีไทยเรื่อง “อิเหนา” ตอนที่ นางบุษบาถูกบังคับให้แต่งงานกับจรกา นางจึงคิดฆ่าตัวตายโดยกล่าวว่า “ขอตัดช่องน้อยแต่พอตัว” เพื่อหนีจากชะตากรรมที่ตนไม่ต้องการ
คำว่า “ช่องน้อย” เปรียบเสมือน ทางออกเล็ก ๆ หรือช่องทางสุดท้ายที่เลือกเดิน ส่วน “พอตัว” หมายถึง การเลือกทางรอดเพื่อตัวเองเพียงผู้เดียว โดยไม่คิดถึงผู้อื่น
สำนวนนี้จึงใช้กล่าวถึงผู้ที่เลือกจบชีวิตเพื่อหลีกหนีปัญหา แต่กลับทำให้คนรอบข้างต้องลำบากและเผชิญกับผลกระทบที่ตามมา เปรียบเหมือนคนที่หนีออกจากเรือที่กำลังจมโดยไม่สนใจว่าจะมีใครเหลืออยู่เบื้องหลัง
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เมื่องานมีปัญหา เขากลับรีบลาออกไปก่อน ทำให้เพื่อนร่วมทีมต้องรับผิดชอบแทนทั้งหมด เหมือนตัดช่องน้อยแต่พอตัว เอาตัวรอดโดยไม่คิดถึงผลกระทบต่อทีม (ใช้กับคนที่หนีปัญหาโดยทิ้งภาระไว้ให้คนอื่น)
- เมื่อโครงการเริ่มล้มเหลว เขากลับหาทางออกโดยการโอนความรับผิดชอบให้คนอื่น แล้วแยกตัวไปทำธุรกิจใหม่ เหมือนตัดช่องน้อยแต่พอตัวโดยไม่สนใจผลเสียที่ตามมา (ใช้กับคนที่ละทิ้งความรับผิดชอบเพื่อเอาตัวรอด)
- ในยามที่ครอบครัวต้องเผชิญปัญหาทางการเงิน เขากลับแยกตัวไปใช้ชีวิตของตัวเอง ทิ้งให้พ่อแม่และพี่น้องต้องแบกรับหนี้สิน เหมือนตัดช่องน้อยแต่พอตัวคิดถึงแต่ทางรอดของตัวเองเท่านั้น (ใช้กับคนที่ทอดทิ้งครอบครัวเพื่อหนีปัญหา)
- เมื่อเพื่อนในกลุ่มถูกกล่าวหาเรื่องทุจริต เขากลับรีบปฏิเสธความเกี่ยวข้องและตีตัวออกห่างทันทีเหมือนตัดช่องน้อยแต่พอตัว เพื่อปกป้องตัวเองโดยไม่คิดถึงมิตรภาพ (ใช้กับคนที่เอาตัวรอดโดยการตัดขาดความสัมพันธ์กับคนอื่นเพื่อไม่ให้ตัวเองเดือดร้อน)
- นักโทษที่ก่อคดีใหญ่ถูกกดดันจากสังคมอย่างหนัก สุดท้ายเขาตัดสินใจตัดช่องน้อยแต่พอตัว ฆ่าตัวตายในคุกแทนที่จะเผชิญกับความผิดของตัวเอง (ใช้กับคนที่เลือกตายเพื่อหนีความผิดและแรงกดดันจากสังคม)