สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตีงูให้กากิน
ตีงูให้กากิน หมายถึง
สำนวน “ตีงูให้กากิน” หมายถึง การออกแรง ลงมือทำ หรือช่วยเหลือในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แต่สุดท้ายคนอื่นกลับเป็นฝ่ายได้ประโยชน์หรือคว้าเครดิตไป ทั้งที่ตนเองเป็นผู้ลงแรงแท้ ๆ เปรียบเสมือนเราตีงูจนตาย แต่กลับไม่ทันได้ใช้ประโยชน์จากมัน เพราะมีอีกฝ่ายหนึ่ง เช่นกามาคาบเอาไปกินหน้าตาเฉย สำนวนนี้มักใช้ในเชิงน้อยใจ เสียดสี หรือประชดการที่ทำดีแทนคนอื่น แต่กลับไม่ได้รับผลตอบแทนใด ๆ กล่าวคือ “การลงแรงทำสิ่งที่ไม่เป็นคุณแก่ตน แล้วผลประโยชน์ยังกลับไปได้แก่ผู้อื่น” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากจากการเปรียบเทียบในวิถีชีวิตของคนไทยสมัยก่อน ที่งูเป็นสัตว์อันตราย มักจะถูกตีเพื่อป้องกันภัยหรือใช้ประโยชน์ เช่น นำหนังหรือน้ำมันไปใช้ประโยชน์ต่าง ๆ แต่หากตีงูจนตายแล้วกลับไม่ทันได้ใช้ประโยชน์จากงูตัวนั้นปล่อยให้กา (ที่ไม่ได้มีส่วนช่วยใด ๆ) มาคาบไปกินแทน ก็เท่ากับว่า เราลงแรงแต่คนอื่นได้ประโยชน์ไป
จึงกลายมาเป็นสำนวนใช้เปรียบเปรยว่า การที่เราทำงานหรือช่วยเหลืออะไรบางอย่าง แต่สุดท้ายมีคนอื่นมาได้หน้า ได้ผลประโยชน์ หรือได้รับเครดิตไปแทน ทั้งที่ไม่ได้ลงแรงเหมือนเรา มักใช้ในเชิงตำหนิ เสียดสี หรือน้อยใจในความไม่ยุติธรรม
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาเป็นคนเสนอไอเดียและทำงานทั้งหมดในโปรเจกต์นี้ แต่สุดท้ายหัวหน้ากลับชมอีกคนที่แค่สรุปรายงาน เรียกว่าตีงูให้กากินเต็ม ๆ (ใช้กับกรณีทำงานเองแต่คนอื่นได้หน้า)
- แม่ช่วยสะใภ้ทำอาหารทั้งวัน แต่พอถึงเวลากลางคืน ญาติกลับชมสะใภ้ว่าเก่ง แม่เลยพูดติดตลกว่าตีงูให้กากินอีกแล้วเรา (ใช้ในบริบทครอบครัวแบบน้อยใจ)
- เพื่อนเป็นคนช่วยเตรียมงานทั้งหมด แต่ตอนถ่ายรูปลงสื่อกลับมีแต่ชื่อหัวหน้าทีม เขาเลยบ่นว่าทีหลังไม่ทำแล้ว ตีงูให้กากินเปล่า ๆ (ใช้กับการเสียแรงฟรี)
- เธอช่วยเขียนบทความส่งประกวดให้เพื่อน แต่พอได้รางวัล เพื่อนกลับไม่เอ่ยชื่อเธอเลย แบบนี้มันตีงูให้กากินชัด ๆ (ใช้กับกรณีที่ถูกลืมหรือไม่ให้เครดิต)
- พี่ชายเป็นคนช่วยปูพื้นร้านให้เสร็จทันเวลา แต่ตอนเปิดร้าน คนอื่นกลับได้ชื่อว่าเป็นคนจัดการทั้งหมด เขานั่งหัวเราะเจื่อน ๆ ว่าตีงูให้กากินตามเคย (ใช้ในเชิงประชดตลกร้าย)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- ชุบมือเปิบ หมายถึง: คนที่ฉวยโอกาสเอาประโยชน์หรือผลสำเร็จที่คนอื่นทำไว้มาเป็นของตน หรือขอมีส่วนร่วมในผลสำเร็จนั้นโดยที่ตนไม่ได้ช่วยลงแรงด้วย
- เตะหมูเข้าปากหมา หมายถึง: การทำให้ผลประโยชน์ตกถึงผู้อื่นที่ไม่ได้ลงแรงเลย