คำพังเพยไทยหมวดหมู่ ก. กินที่ลับไขที่แจ้ง
กินที่ลับไขที่แจ้ง หมายถึง
คำพังเพย “กินที่ลับไขที่แจ้ง” หมายถึง คนที่ทำสิ่งไม่ดีลับหลังผู้อื่น แต่แสดงออกให้ดูดีในที่สาธารณะ หรือทำสิ่งที่ไม่เหมาะสมโดยไม่ให้ใครรู้ แล้วค่อยนำผลลัพธ์หรือผลประโยชน์ที่ได้มาประกาศให้คนอื่นรับรู้ สะท้อนถึงการแสดงออกที่ไม่จริงใจและมีลักษณะเป็นสองด้าน ทั้งที่ภายในทำในสิ่งตรงกันข้ามกับที่แสดงออกในที่แจ้ง กล่าวคือ “นำเรื่องที่ทำกันอย่างลับ ๆ มาเปิดเผย, มักใช้แก่เรื่องชู้สาว” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพย
คำพังเพยนี้มีที่มาจากการใช้ภาษาเปรียบเปรยในวัฒนธรรมไทยที่ต้องการสะท้อนพฤติกรรมของบุคคลที่ทำสิ่งไม่ดีหรือสิ่งที่ไม่เหมาะสมในที่ลับ แต่กลับนำผลที่ได้มาเปิดเผยในที่สาธารณะ คำว่า “กินที่ลับ” หมายถึงการกระทำที่เป็นการแอบทำไม่ให้คนอื่นเห็น เช่น การโกง การทุจริต หรือการแสวงหาผลประโยชน์จากผู้อื่นโดยไม่โปร่งใส ส่วน “ไขที่แจ้ง” หมายถึงการนำสิ่งที่ทำไว้ในที่ลับมาประกาศหรือแสดงต่อที่สาธารณะ เสมือนการโอ้อวดหรือแสดงความดีที่แท้จริงแล้วไม่ถูกต้องตามที่ทำไว้
ในวัฒนธรรมไทยสมัยก่อน คนไทยมีความเชื่อมั่นในความซื่อสัตย์และความโปร่งใสในชีวิตประจำวัน โดยมักใช้สำนวนหรือคำพังเพยเป็นการเตือนใจให้ระวังการกระทำที่ไม่ดีที่อาจถูกเปิดเผยได้ในที่สุด คำพังเพยนี้จึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อสอนใจให้รู้จักปฏิบัติตัวอย่างตรงไปตรงมา ไม่แสดงพฤติกรรมที่ขัดแย้งกับสิ่งที่แสดงออกในที่สาธารณะ
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- สมชายมักชอบพูดถึงความดีที่เขาทำ แต่ความจริงเขาใช้วิธีทุจริตในการได้ผลประโยชน์มากมาย สะท้อนถึงการกินที่ลับไขที่แจ้ง (สมชายทำสิ่งไม่ดีลับหลังแต่ชอบแสดงออกว่าทำสิ่งดีในที่สาธารณะ)
- ในที่ทำงาน เขามักแสดงตนเป็นคนตรงไปตรงมา แต่กลับทำเรื่องที่น่ารังเกียจเมื่อลับหลังผู้อื่น เหมือนกินที่ลับไขที่แจ้ง (แสดงภาพลักษณ์ดีต่อหน้าคนอื่นแต่ทำสิ่งไม่ดีลับหลัง)
- บางคนมักทำตัวซื่อสัตย์ในที่ประชุม แต่กลับนำข้อมูลลับของบริษัทไปขายให้กับคู่แข่ง กินที่ลับไขที่แจ้งจริง ๆ (ทำตัวดีต่อหน้าแต่กลับทำสิ่งผิดหลังฉาก)
- เจ้านายของฉันชอบทำตัวเหมือนใสสะอาด แต่แอบใช้เงินบริษัทในทางที่ผิด เหมือนจะกินที่ลับไขที่แจ้ง (เจ้านายแสดงภาพลักษณ์ดีแต่ลับหลังทำผิด)
- เขาบอกว่าเป็นคนช่วยเหลือสังคมมากมาย แต่เบื้องหลังกลับหาผลประโยชน์ส่วนตัวจากการบริจาคต่าง ๆ กินที่ลับไขที่แจ้งชัดเจน (เขาทำดีในที่สาธารณะแต่แอบหาผลประโยชน์ส่วนตัว)