คำพังเพยหมวดหมู่ ก. กินน้ำไม่เผื่อแล้ง
คำพังเพยกินน้ำไม่เผื่อแล้งหมายถึง
คำพังเพย “กินน้ำไม่เผื่อแล้ง” หมายถึง “การใช้ทรัพยากรอย่างฟุ่มเฟือยโดยไม่คำนึงถึงอนาคต หรือการทำสิ่งต่าง ๆ โดยไม่วางแผนรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น“
โดยความหมายลึกซึ้งที่สื่อถึงการใช้ทรัพยากรหรือทำสิ่งต่างๆ โดยไม่คำนึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นในอนาคต การกระทำแบบนี้สะท้อนให้เห็นถึงการขาดการวางแผนและการเตรียมพร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงที่อาจเกิดขึ้น คล้ายกับการใช้น้ำทั้งหมดในฤดูฝนโดยไม่คิดเผื่อไว้สำหรับหน้าแล้ง เมื่อถึงช่วงที่ขาดแคลนน้ำก็จะเกิดความเดือดร้อนและความลำบาก สำนวนนี้จึงเตือนให้รู้จักคิดถึงอนาคตและมีการจัดการอย่างรอบคอบ
ในบริบทที่ลึกกว่านั้น การ “ไม่เผื่อแล้ง” ยังสื่อถึงการขาดความรอบคอบและการบริหารจัดการทรัพยากรหรือโอกาสที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด เช่นเดียวกับการไม่เก็บออมในช่วงที่มีรายได้ดี หรือการไม่วางแผนรับมือกับสถานการณ์ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต การกระทำแบบนี้มักนำไปสู่ผลเสียหรือความลำบากในภายหลัง
กล่าวคือ “มีอะไรใช้หมดทันทีไม่คิดถึงวันข้างหน้า” มักใช้ในเชิงเตือนใจให้คนระมัดระวังและรู้จักวางแผนให้ดี
ที่มาของคำพังเพย
ที่มาของคำพังเพยนี้สะท้อนถึงวิถีชีวิตของคนไทยในอดีตที่ต้องพึ่งพาธรรมชาติ โดยเฉพาะน้ำซึ่งเป็นทรัพยากรสำคัญสำหรับการเกษตร การอุปโภคบริโภค และการเลี้ยงสัตว์ ในสังคมไทยสมัยก่อน ช่วงฤดูฝนเป็นช่วงที่มีน้ำมาก แต่เมื่อเข้าสู่หน้าแล้ง มักประสบปัญหาการขาดแคลนน้ำ หากใช้ทรัพยากรโดยไม่เผื่อไว้สำหรับอนาคต ก็อาจเกิดความเดือดร้อนตามมา ดังนั้น คำพังเพยนี้จึงเตือนใจให้รู้จักการจัดการและประหยัดทรัพยากร โดยเน้นถึงความสำคัญของการคิดล่วงหน้าและเตรียมพร้อมรับมือกับความเปลี่ยนแปลงในอนาคต
ในอดีต ชุมชนเกษตรกรไทยต้องพึ่งพาน้ำฝนในการทำนาและการเก็บน้ำไว้ในบ่อน้ำหรือโอ่งเก็บน้ำเพื่อใช้ในหน้าแล้ง เมื่อไม่มีการวางแผนเก็บน้ำไว้เพียงพอ การขาดแคลนน้ำจะทำให้เกิดปัญหาทั้งด้านการเกษตรและชีวิตประจำวัน จึงทำให้เกิดคำพังเพยนี้ขึ้น
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- การลงทุนทั้งหมดในธุรกิจโดยไม่เก็บเงินสำรองไว้ ทำให้เกิดวิกฤตการเงินเมื่อธุรกิจเจอปัญหา เรียกว่าเป็นการกินน้ำไม่เผื่อแล้ง (ใช้ทรัพยากรทั้งหมดโดยไม่วางแผนสำรองสำหรับปัญหาที่อาจเกิดขึ้น)
- ในช่วงที่ได้งานพิเศษ พนักงานคนหนึ่งใช้เงินฟุ่มเฟือยไปกับของที่ไม่จำเป็น จนเมื่อรายได้พิเศษหมดไป เขาจึงเริ่มมีปัญหาการเงิน (ใช้จ่ายเงินมากเกินไปโดยไม่คิดถึงอนาคต)
- เด็กหนุ่มทำงานและเที่ยวเล่นโดยไม่สนใจสะสมความรู้ พอเข้าสู่ช่วงที่งานน้อยลงก็เริ่มหางานยากเพราะไม่มีทักษะเพิ่มเติม (ไม่เตรียมความรู้หรือทักษะที่จำเป็นสำหรับอนาคต)
- การใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างไม่ระมัดระวังทำให้สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมในที่สุด เป็นการกินน้ำไม่เผื่อแล้งที่ส่งผลกระทบยาวนาน (ใช้ทรัพยากรธรรมชาติโดยไม่คิดถึงผลเสียในอนาคต)
- ผู้บริหารบริษัทตัดสินใจใช้เงินก้อนใหญ่เพื่อขยายกิจการทันที แต่ไม่ได้เก็บเงินสำรองไว้เผื่อเหตุฉุกเฉิน เมื่อเศรษฐกิจตกต่ำ บริษัทก็ประสบปัญหาอย่างหนัก (การขยายธุรกิจโดยไม่วางแผนรับมือกับความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจ)
สำนวน, สุภาษิต, คำพังเพยที่คล้ายกัน
- ตำน้ำพริกละลายแม่น้ำ: การใช้จ่ายหรือทำสิ่งที่สิ้นเปลืองไปโดยไม่มีประโยชน์กลับมา
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT