สำนวนไทยหมวดหมู่ ก. กรวดน้ำคว่ำขัน(กะลา)
กรวดน้ำคว่ำขัน(กะลา) หมายถึง
สำนวน “กรวดน้ำคว่ำขัน, กรวดน้ำคว่ำกะลา” หมายถึง การตัดความสัมพันธ์หรือการตัดขาดจากสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างเด็ดขาด ไม่มีการเกี่ยวข้องหรือย้อนกลับไปอีก สำนวนนี้ใช้เมื่อความสัมพันธ์หรือสิ่งที่ทำอยู่ไม่สามารถดำเนินต่อไปได้ และผู้พูดต้องการแสดงถึงการเลิกคบหรือเลิกทำอย่างถาวร กล่าวคือ “ตัดขาดความสัมพันธ์ ไม่ขอเกี่ยวข้องด้วยอีกต่อไป” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
สำนวนนี้มาจากพิธีกรรมการกรวดน้ำในศาสนาพุทธ ซึ่งผู้ทำพิธีจะนำน้ำใส่ขันหรือกะลามากรวดเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับหรือสรรพสัตว์ เมื่อเสร็จพิธีแล้วผู้ทำพิธีจะคว่ำขันหรือกะลาเพื่อแสดงถึงการสิ้นสุดของพิธีและการอุทิศบุญนั้นในครั้งนี้ แต่ในสำนวนนี้ การ “คว่ำขัน” สื่อความหมายในเชิงการตัดขาดอย่างเด็ดขาด ไม่เหลือสิ่งใดที่จะผูกพันหรือเกี่ยวข้องกันอีก เปรียบเสมือนการกรวดน้ำครั้งสุดท้ายที่ไม่มีการหวนคืน
ในแง่วัฒนธรรม การกรวดน้ำและคว่ำขันถือเป็นสัญลักษณ์ของการสละสิ่งที่ถือครองและปล่อยวางสิ่งที่เป็นพันธะ การคว่ำขันหรือกะลาในบริบทนี้จึงแฝงด้วยความหมายของการยุติความสัมพันธ์หรือความผูกพันแบบไม่หวนกลับ ทำให้สำนวนนี้ถูกใช้ในการบอกเล่าเรื่องราวของการตัดขาดความสัมพันธ์หรือการเลิกคบกันอย่างสิ้นเชิง
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เมื่อความเชื่อใจถูกทำลาย เธอตัดสินใจกรวดน้ำคว่ำขัน ไม่ขอเกี่ยวข้องกับคนที่เคยทำร้ายจิตใจเธออีกต่อไป (การตัดขาดความสัมพันธ์กับคนที่ทำร้ายจิตใจอย่างเด็ดขาด)
- นายสมชายเลือกที่จะกรวดน้ำคว่ำขันและคว่ำกะลา ปล่อยธุรกิจเก่าที่มีปัญหาและเริ่มต้นใหม่ด้วยความหวัง (การตัดสินใจยุติธุรกิจเก่าอย่างเด็ดขาด)
- พ่อบอกกับลูกสาวว่า ถ้าเธอตัดสินใจกรวดน้ำคว่ำขันกับคนนี้ อย่าหวังว่าจะมีโอกาสหวนกลับมาคบกันใหม่ (การเตือนให้ระวังการตัดความสัมพันธ์อย่างสิ้นเชิง)
- หลังจากที่ถูกโกงเงินซ้ำๆ นายทุนใหญ่ตัดสินใจกรวดน้ำคว่ำกะลากับหุ้นส่วนที่ไม่น่าไว้ใจ (การเลิกคบหรือยุติความสัมพันธ์ธุรกิจแบบไม่หวนกลับ)
- พี่น้องสองคนมีความขัดแย้งกันมานาน จนตัดสินใจกรวดน้ำคว่ำกะลา แยกย้ายไปใช้ชีวิตของตัวเอง (การแยกย้ายกันโดยไม่ขอมีพันธะหรือเกี่ยวข้องกันอีก)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- เด็ดบัวไม่ไว้ใย หมายถึง: การตัดญาติขาดมิตร ไม่มีเยื่อใยต่อกัน ไม่มีความสัมพันธ์ ไม่เกี่ยวข้องกันอีกต่อไป
- ตัดหางปล่อยวัด หมายถึง: การตัดขาดความสัมพันธ์ไม่ขอไม่เกี่ยวข้อง และไม่เอาเป็นธุระอีกต่อไป
- ถีบหัวส่ง หมายถึง: การไล่ไปให้พ้น, ไม่ไยดีอีกต่อไป