สุภาษิตไทยหมวดหมู่ น. น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก
น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก หมายถึง
สุภาษิต “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” หมายถึง คนเรารู้หน้าตากัน แต่ไม่รู้ข้างในจิตใจว่าคิดดีหรือคิดร้ายอย่างไร เปรียบเสมือนเราสามารถหยั่งลึกลงไปในแม่น้ำเพื่อวัดระดับได้ แต่ไม่สามารถหยั่งลึกเข้าไปในใจของใครเพื่อรู้ความจริงแท้ที่ซ่อนอยู่ได้ แม้คนจะดูดี พูดดี ก็อาจมีเจตนาแอบแฝงอยู่ภายใน กล่าวคือ “ความคิดหรือจิตใจของคนเป็นสิ่งที่เข้าใจได้ยาก แม้ภายนอกจะดูดีเพียงใดก็อาจมีสิ่งซ่อนอยู่” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากคติธรรมของคนไทยในอดีต ที่ตระหนักถึงความลึกซึ้งและซับซ้อนของจิตใจมนุษย์ โดยเปรียบเทียบกับธรรมชาติของน้ำ ซึ่งแม้จะลึกเพียงใดก็ยังสามารถวัดหรือหยั่งถึงได้ด้วยเครื่องมือหรือประสบการณ์
แต่สำหรับ “น้ำใจ” หรือความคิด ความรู้สึกภายในของมนุษย์นั้น กลับยากจะเข้าใจอย่างแท้จริง แม้จะสนิทสนมกันเพียงใดก็ตาม เพราะใจคนเปลี่ยนแปลงได้ ไม่แน่นอน และอาจมีสิ่งซ่อนเร้นอยู่เบื้องหลัง สุภาษิตนี้จึงเป็นคำเตือนให้ระมัดระวังในการวางใจผู้อื่น และไม่ตัดสินใครจากเพียงแค่คำพูดหรือท่าทีภายนอก
น้ำลึกเป็นเรื่องรูปธรรม เราหาวัตถุมาวัดได้ แต่น้ำใจเป็นเรื่องนามธรรม ไม่มีเครื่องวัด จิตใจคนนั้นยากแท้ที่จะรู้ว่าภายในใจคิดอย่างไร มีทัศนคติความคิด นิสัยใจคออย่างไร
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- ตอนแรกเรานึกว่าเขาเป็นคนจริงใจ ที่ไหนได้กลับหักหลังเราแบบไม่ทันตั้งตัว นี่แหละ “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” จริง ๆ (เปรียบถึงคนที่ดูไว้ใจได้ แต่แท้จริงกลับไม่จริงใจ)
- ถึงเราจะรู้จักกันมานาน ฉันก็ยังไม่กล้าพูดทุกเรื่อง เพราะฉันเชื่อว่า “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” ใจคนเรายากแท้หยั่งถึง (เปรียบถึงความระวังใจในการไว้ใจผู้อื่น)
- เขาพูดจาดี มีน้ำใจช่วยเหลือทุกอย่าง แต่พอมีเรื่องผลประโยชน์จริง ๆ กลับกลายเป็นอีกคนเลย นึกถึงสุภาษิต “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” ขึ้นมาทันที (เปรียบถึงคนที่เปลี่ยนไปเมื่อเจอสถานการณ์จริง)
- เจ้านายคนนั้นภายนอกดูใจดี เป็นกันเอง แต่เวลาลูกน้องพลาดนิดเดียวกลับต่อว่ารุนแรง แบบนี้แหละที่ว่า “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” (เปรียบถึงความไม่แน่นอนในนิสัยหรือใจคน)
- ตอนแรกฉันไม่ชอบเพื่อนคนนั้นเลย เพราะเขาดูหยิ่ง แต่พอได้รู้จักจริง ๆ ถึงรู้ว่าเขานิสัยดีมาก สมกับที่เขาว่า “น้ำลึกหยั่งได้ น้ำใจหยั่งยาก” บางทีเราก็เผลอตัดสินคนเร็วเกินไป (เปรียบถึงการรู้จักใจคนได้ก็ต่อเมื่อเปิดใจและใช้เวลา)