คำพังเพยไทยหมวดหมู่ พ. พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย
พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย หมายถึง
คำพังเพย “พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย” หมายถึง การพูดคำดี คำสุภาพ หรือพูดด้วยความรอบคอบช่วยสร้างเกียรติและชื่อเสียงให้กับตนเอง ขณะที่การพูดคำไม่ดี คำหยาบ หรือพูดโดยไม่ระมัดระวังสามารถนำมาซึ่งความเสียหาย ชื่อเสียงเสีย หรือสร้างปัญหาให้ตัวเอง
เปรียบเสมือนการพูดดีเหมือนการประดับตัวด้วยเครื่องประดับมีค่า ทำให้ดูดีและมีเกียรติ ส่วนการพูดชั่วเหมือนทำลายตัวเองด้วยสิ่งสกปรกหรือของเสีย ทำให้ตัวเองเสียหายและเสียชื่อเสียง กล่าวคือ “การพูดจาดีและไพเราะอ่อนหวานก็จะเป็นศิริมงคลกับตัวเอง แต่ถ้าหากพูดจาไม่ดีก็จะเป็นภัยต่อตนและผู้อื่นได้” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพย
มาจากค่านิยมและหลักจริยธรรมของสังคมและวัฒนธรรมไทยและที่เน้นเรื่องการวางตน การใช้วาจา และความสำคัญของคำพูดต่อเกียรติยศและความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล ในสมัยก่อน การพูดจาสุภาพ มีมารยาท และรอบคอบถือเป็นคุณสมบัติสำคัญของคนดีและผู้มีการศึกษา เพราะคำพูดสะท้อนความคิด คุณธรรม และการควบคุมตนเอง
คำพังเพยนี้เตือนว่าคำพูดมีพลังมากกว่าที่เห็น การพูดคำดีช่วยสร้างเกียรติและชื่อเสียงให้ตนเอง เหมือนเป็น “ศรี” ที่ประดับตัว ทำให้ผู้ฟังเคารพนับถือ ขณะที่การพูดคำหยาบ คำไม่ดี หรือพูดโดยไม่รอบคอบ สามารถสร้างความเสียหายทั้งต่อความสัมพันธ์ ชื่อเสียง และโอกาสต่าง ๆ เหมือน “พาตัวเสียหาย” ทั้งยังสอนให้รู้จักคิดก่อนพูด รู้จักยับยั้งวาจา และใช้คำพูดอย่างรอบคอบ
หลักคิดนี้สะท้อนในวัฒนธรรมไทยแบบพุทธศาสนา ที่ให้ความสำคัญกับการรักษากายวาจาให้เรียบร้อย คำพูดไม่ใช่เพียงเสียงหรือข้อความ แต่เป็นตัวแทนของตัวตนและศีลธรรมของผู้พูด
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- ผู้บริหารมักเตือนพนักงานให้ระวังคำพูด เพราะการพูดด้วยความสุภาพและรอบคอบ พูดดีเป็นศรีแก่ตัว ขณะเดียวกันคำพูดหยาบหรือไม่คิดไตร่ตรอง พูดชั่วพาตัวเสียหาย
- พนักงานควรพูดจาสุภาพกับหัวหน้าและเพื่อนร่วมงาน เพราะคำพูดไม่รอบคอบอาจทำให้เสียความเชื่อถือและโอกาสสำคัญ พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย
- การพูดคำดี คำสุภาพกับเพื่อนร่วมงานช่วยให้บรรยากาศทำงานราบรื่น พูดดีเป็นศรีแก่ตัว และคำพูดที่ไม่รอบคอบสามารถสร้างปัญหาได้ทันที พูดชั่วพาตัวเสียหาย
- นักธุรกิจควรเจรจาด้วยถ้อยคำสุภาพและชัดเจน เพราะคำพูดไม่รอบคอบอาจทำให้เสียลูกค้าและชื่อเสียง พูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย
- ชมคนด้วยวาจามีค่ายิ่งกว่าให้ไข่มุกเป็นของขวัญ ทำร้ายคนด้วยวาจาสาหัสยิ่งกว่าทิ่มแทงด้วยหอกดาบ นี่แหละพูดดีเป็นศรีแก่ตัว พูดชั่วพาตัวเสียหาย