สำนวนไทยหมวดหมู่ ม. ไม่ได้เบี้ยออกข้าว
ไม่ได้เบี้ยออกข้าว หมายถึง
สำนวน “ไม่ได้เบี้ยออกข้าว” หมายถึง ไม่ได้อะไรเลย หรือแม้จะมีส่วนร่วมก็ไม่ได้ประโยชน์ แถมบางครั้งยังต้องเสียทรัพย์สินหรือผลประโยชน์ไปอีก
เปรียบเสมือน เหมือนการไปทำนาแล้วข้าวเสียหาย ได้น้อย หรือไม่ได้คุณภาพตามที่หวังก็ไม่ได้เบี้ย (เงินในสมัยก่อน) หรือได้เบี้ยน้อยมาก แถมเสียข้าวเสียแรงและเบี้ยลงทุนไปฟรี ๆ กล่าวคือ “ไม่มีส่วนได้เลย แต่ยังต้องเสียผลประโยชน์อีก” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากจากวิถีชีวิตของชาวนาในอดีตที่ต้องลงทุนลงแรงทำไร่ทำนาตลอดทั้งปีเพื่อให้ได้ผลผลิต อย่างข้าวนำไปขายแลกเบี้ย (เงินในสมัยก่อน) สำหรับใช้จ่ายเลี้ยงครอบครัว แต่บางปีกลับประสบปัญหาไม่คาดคิด ไม่ว่าจะเป็นฝนแล้ง น้ำท่วม ศัตรูพืช หรือโรคระบาดในนาข้าว ทำให้ผลผลิตเสียหาย ไม่ได้ขายข้าว ได้เงินก็ไม่ได้ ข้าวก็ไม่เหลือพอจะกิน
เมื่อไม่ได้เบี้ยจากการขายผลผลิต ชาวนายังอาจต้อง “ออกข้าว” คือ นำข้าวที่เก็บไว้ในยุ้งฉาง หรือข้าวที่มีอยู่น้อยนิดออกมาใช้สอยหรือแลกเปลี่ยนเพื่อให้ครอบครัวอยู่รอดต่อไป กลายเป็นสภาพที่ไม่ได้ประโยชน์จากสิ่งที่ลงทุนลงแรงไป แถมต้องเสียข้าวหรือทรัพยากรที่มีอยู่น้อยนิดไปอีก กล่าวคือเสียทั้งแรง เสียทั้งข้าว และเสียทั้งเบี้ย (เงิน)
จึงเกิดสำนวนว่านี้เพื่อเปรียบถึงการทำบางสิ่งแล้วไม่เพียงไม่ได้ประโยชน์หรือผลตอบแทน แต่ยังต้องเสียทรัพย์สิน แรง หรือเวลาเพิ่มขึ้นไปอีก
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ทีมงานทุ่มเททำโปรเจกต์มาตลอดเดือน แต่สุดท้ายบริษัทเปลี่ยนแผนทำให้พวกเขา ไม่ได้เบี้ยออกข้าว เลยทั้งแรงและเวลาที่ลงทุนไป
- นักลงทุนลงเงินไปหลายล้าน แต่บริษัทล้มละลายก่อนที่จะได้ผลตอบแทน ทำให้รู้สึกว่าไม่ได้เบี้ยออกข้าวเลย
- ช่วยเพื่อนยกของหนักทั้งวัน เสียงแรงทั้งวัน แต่เขาไม่ให้ค่าตอบแทนอะไรเลย รู้สึกเหมือนไม่ได้เบี้ยออกข้าว จริง ๆ
- ปีนี้ฝนแล้งหนัก ข้าวออกน้อย แถมต้องซื้อปุ๋ยเพิ่มอีก ชาวนาเลยบ่นว่าทำนาปีนี้ไม่ได้เบี้ยออกข้าวจริง ๆ เสียแรงเสียเงินแทบเปล่า
- ชิตทุ่มเทให้เขาทุกอย่าง ทั้งเวลา ทั้งความรู้สึก สุดท้ายเธอไปเลือกคนอื่น วิชิตเลยรู้สึกว่า ความรักครั้งนี้ไม่ได้เบี้ยออกข้าวเลย ทั้งไม่สมหวัง ทั้งเจ็บใจเปล่า ๆ
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- ไม่ได้เบี้ยเอาข้าว หมายถึง: ไม่ได้อย่างหนึ่งก็ต้องเอาอีกอย่างหนึ่ง, ไม่ยอมกลับมือเปล่า