สำนวนหมวดหมู่ ก. กาฝาก
กาฝากหมายถึง
สำนวน “กาฝาก” หมายถึง คนที่อาศัยผู้อื่นในการดำรงชีวิตหรืออยู่ได้ด้วยการพึ่งพาผู้อื่น โดยไม่สร้างคุณประโยชน์ให้กับตัวเองหรือคนรอบข้าง เปรียบเสมือนกาฝากที่เกาะอยู่กับต้นไม้และดูดสารอาหารจากต้นไม้ต้นนั้น ทำให้ต้นไม้เสื่อมโทรมลง สำนวนนี้ใช้ในเชิงลบเพื่อบรรยายคนที่พึ่งพาคนอื่นมากเกินไปและไม่สามารถพึ่งพาตัวเองได้ กล่าวคือ “การแฝงตัวอาศัยอยู่กับผู้อื่นโดยที่ไม่ช่วยเหลือ หรือทำประโยชน์อะไรให้ คอยแต่จะเกาะเอาประโยชน์จากผู้อื่น” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากธรรมชาติของพืชชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “กาฝาก” ซึ่งเป็นพืชปรสิตที่เติบโตและอาศัยอยู่บนต้นไม้ใหญ่ กาฝากจะเกาะติดและดูดสารอาหารจากต้นไม้นั้น ๆ เพื่อการเจริญเติบโตของตนเอง ทำให้ต้นไม้ที่ถูกกาฝากเกาะนั้นเสื่อมโทรมลงและอาจตายในที่สุด ลักษณะการเกาะกินของกาฝากที่ไม่สร้างประโยชน์อะไรให้กับต้นไม้ แต่กลับทำให้ต้นไม้อ่อนแอและเสียสารอาหารไป สำนวนนี้จึงถูกนำมาใช้เปรียบเปรยถึงคนที่อาศัยผู้อื่นเพื่อประโยชน์ของตัวเอง โดยไม่พยายามสร้างคุณประโยชน์หรือช่วยเหลือผู้อื่นเลย
ในสังคมไทย คำว่า “กาฝาก” จึงถูกใช้ในทางเชิงลบ เพื่อบรรยายลักษณะของคนที่ไม่พึ่งพาตัวเองและต้องพึ่งพาผู้อื่นอยู่เสมอ เป็นการเตือนใจให้เห็นถึงการกระทำที่ไม่เหมาะสม และควรจะพัฒนาตนเองให้มีความสามารถพึ่งพาตนเองได้แทนการเกาะเกี่ยวผู้อื่น
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- น้อยเป็นคนที่ไม่ชอบทำงาน แต่กลับอาศัยอยู่บ้านพี่ชายและใช้เงินจากพี่ชายทุกเดือน โดยไม่คิดจะหางานทำหรือช่วยเหลือค่าใช้จ่ายในบ้าน เพื่อน ๆ จึงพูดกันว่าเขาใช้ชีวิตเหมือนกาฝาก ที่พึ่งพาคนอื่นโดยไม่สร้างคุณค่าให้ตัวเอง (เปรียบถึงคนที่อาศัยคนอื่นโดยไม่พยายามทำอะไรเอง)
- ในที่ทำงาน สมศรีมักไม่ทำงานหนักเหมือนคนอื่น แต่กลับเข้าร่วมกลุ่มเพื่อนร่วมงานที่ขยัน เพื่อให้ได้ส่วนแบ่งโบนัสหรือเครดิตในงาน ทำให้คนในแผนกต่างรู้สึกว่าเธอเป็นคนที่ชอบพึ่งคนอื่นเพื่อผลประโยชน์ (บ่งบอกถึงพฤติกรรมที่ใช้ความขยันของผู้อื่นเพื่อประโยชน์ตนเอง)
- ลูกชายของลุงแก้วไม่เคยออกไปหางานทำ แต่กลับขอเงินจากพ่อแม่ไปใช้จ่ายและไม่ช่วยทำงานบ้านเลย เพื่อนบ้านต่างพากันบ่นว่าเด็กคนนี้ใช้ชีวิตแบบที่ไม่พึ่งพาตนเองเลย (สะท้อนถึงการอาศัยคนอื่นเพื่อความอยู่รอด)
- ในชมรมของมหาวิทยาลัย แดงเข้าร่วมโดยไม่เคยช่วยงานใด ๆ เลย แต่เมื่อมีการแบ่งทุนหรือผลประโยชน์ต่าง ๆ เขาจะเข้ารับสิทธิ์ทันที เพื่อน ๆ ในชมรมเริ่มรู้สึกว่าแดงทำตัวเหมือนกาฝาก ที่ใช้ความพยายามของคนอื่นเพื่อให้ได้ผลประโยชน์โดยไม่ลงมือทำเอง (แสดงถึงการใช้ประโยชน์จากกลุ่มโดยไม่ช่วยสร้างอะไร)
- ในครอบครัวใหญ่ มีน้าชายที่ไม่ทำงานเป็นหลักแหล่งและมักจะขอเงินจากคนอื่น ๆ ในครอบครัวอยู่เสมอ ญาติ ๆ ต่างพากันบ่นว่าเขาเป็นคนที่ชอบพึ่งพาผู้อื่นโดยไม่คิดจะทำอะไรด้วยตนเอง (เปรียบถึงการพึ่งพาผู้อื่นโดยไม่พยายามสร้างความมั่นคงให้ตนเอง)
สำนวน, สุภาษิต, คำพังเพย ที่คล้ายกัน
- มือไม่พาย เอาเท้าราน้ำ หมายถึง: คนที่ไม่ช่วยเหลือหรือทำงาน แต่กลับสร้างปัญหาหรือเป็นภาระให้กับผู้อื่น
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT