สำนวนหมวดหมู่ ก. กินนอกกินใน
กินนอกกินในหมายถึง
สำนวน “กินนอกกินใน” หมายถึง การคดโกงหรือหาผลประโยชน์ทั้งจากภายในและภายนอกพร้อมกัน โดยแสดงถึงการที่คนหนึ่งรับผลประโยชน์อย่างไม่ซื่อสัตย์จากหลายฝ่าย ทั้งจากคนใกล้ตัวและคนไกลตัว หรือจากหลายแหล่ง เปรียบเสมือนการกินจากทุกทิศทางโดยไม่คำนึงถึงความถูกต้องหรือศีลธรรม สำนวนนี้มักใช้ในเชิงตำหนิพฤติกรรมที่ไม่ซื่อสัตย์และเอาเปรียบผู้อื่น กล่าวอีกนัยหนึ่งคือ “เอากำไรในการซื้อขาย ทั้งในราคาและนอกราคาที่กำหนด” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากการเปรียบเปรยกับพฤติกรรมของคนที่หาประโยชน์จากทั้งภายในและภายนอก เปรียบเหมือนการ “กิน” หรือรับประโยชน์จากทุกทิศทาง โดยไม่จำกัดแหล่งที่มาและไม่คำนึงถึงความถูกต้องหรือความซื่อสัตย์ “นอก” และ “ใน” ในที่นี้หมายถึงทั้งภายในที่ใกล้ตัวหรือในที่ทำงาน และภายนอกที่อาจหมายถึงคู่ค้าหรือหน่วยงานอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น การเอากำไรในการซื้อขายทั้งในราคาและนอกราคาที่กำหนด รวมถึงการเอาประโยชน์แบบเอาทั้งขึ้นทั้งล่อง สำนวนนี้จึงสื่อถึงพฤติกรรมคดโกงที่เอาเปรียบทุกฝ่ายพร้อมกันเพื่อหาผลประโยชน์ส่วนตัว
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- ผู้จัดการฝ่ายจัดซื้อทำข้อตกลงกับบริษัทภายนอก โดยรับค่าตอบแทนพิเศษจากราคาที่ตกลงกันไว้ นอกจากจะได้ผลประโยชน์จากบริษัทตัวเองแล้ว ยังได้กำไรจากบริษัทคู่ค้าอีกด้วย จนพนักงานคนอื่นเริ่มจับตาพฤติกรรมที่ไม่ซื่อสัตย์ของเขา (เปรียบถึงการหากำไรจากทุกทิศทาง ทั้งจากภายในและภายนอก)
- นายหน้าขายที่ดินรายหนึ่งแจ้งราคาซื้อขายที่ดินให้ผู้ขายต่ำกว่าความเป็นจริง แต่กลับเรียกราคาจากผู้ซื้อสูงกว่าเดิมมาก ทำให้เขาได้กำไรทั้งจากผู้ขายและผู้ซื้อ สร้างผลประโยชน์ส่วนตัวจากทุกฝ่ายแบบกินนอกกินใน (แสดงถึงการเอาเปรียบจากทั้งสองฝ่ายโดยไม่ซื่อสัตย์)
- สมศักดิ์ซึ่งเป็นคนกลางในการประมูลงาน ใช้โอกาสในการเจรจากับทั้งฝ่ายผู้ว่าจ้างและผู้รับเหมาหลายเจ้า แอบเรียกรับผลประโยชน์จากทั้งสองฝ่าย ทำให้เขาได้กำไรจากทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง จนหลายคนเริ่มรู้สึกว่าพฤติกรรมนี้ไม่เหมาะสม (เปรียบถึงการแสวงหาผลประโยชน์จากหลายฝ่ายพร้อมกัน)
- หัวหน้าทีมขายเพิ่มราคาสินค้าให้กับลูกค้า แต่ในขณะเดียวกันก็ลดคุณภาพของวัสดุที่ใช้ในการผลิต ทำให้ได้กำไรเพิ่มขึ้นโดยที่ลูกค้าและบริษัทไม่ทันสังเกต (สะท้อนถึงการคดโกงเพื่อสร้างผลประโยชน์จากทั้งภายในและภายนอก)
- ผู้คุมงานก่อสร้างใช้วัสดุที่ราคาต่ำกว่าที่สั่งไว้ในสัญญา แต่กลับเก็บเงินลูกค้าในราคาวัสดุเกรดดี ทำให้เขาได้ประโยชน์ทั้งขึ้นทั้งล่องจากราคาที่ไม่เป็นธรรม จนมีคนสังเกตเห็นและตักเตือนว่าเป็นพฤติกรรมการกินนอกกินใน (หมายถึงการแสวงหาประโยชน์ที่ไม่เป็นธรรมจากทุกฝ่าย)
สำนวน, สุภาษิต, คำพังเพย ที่คล้ายกัน
- จับปลาสองมือ หมายถึง: การพยายามได้ประโยชน์จากสองฝ่ายหรือสองสิ่งพร้อมกัน ซึ่งอาจทำให้ไม่ประสบความสำเร็จหรือเกิดผลเสียตามมา
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT