สำนวนหมวดหมู่ ก. สำนวนก้นหม้อไม่ทันดำ
สำนวนก้นหม้อไม่ทันดำ หมายถึง
สำนวน “ก้นหม้อไม่ทันดำ” หมายถึง คนที่พึ่งแต่งงาน ใช้ชีวิตอยู่ร่วมด้วยกันได้ยังไม่นาน เป็นเพียงระยะอันแสนสั้น แต่ต้องมาเลิกอย่าล้างกันแล้วด้วยสาเหตุอะไรก็แล้วแต่ เปรียบเปรยกับการหุงข้าวที่ยังไม่ทันใช้งานหม้อนานพอจนก้นหม้อดำ ก็แยกจากกันเสียก่อน สื่อถึงความสัมพันธ์ที่ไม่ยืนยาว หรือการแต่งงานที่จบลงอย่างรวดเร็วโดยไม่มีโอกาสสร้างรากฐานชีวิตร่วมกันอย่างแท้จริง กล่าวคิอ “คู่สมรสที่อยู่ด้วยกันไม่นานก็เลิกร้างกันไป” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากวิถีชีวิตการหุงข้าวต้มแกงในสมัยก่อน ที่นิยมใช้หม้อดินและเตาฟืน เมื่อหม้อถูกตั้งบนเตาที่ใช้ฟืนเป็นเชื้อไฟนานเข้า เขม่าดำจากควันไฟจะติดก้นหม้อจนดำสนิท แต่หากหม้อถูกใช้งานเพียงไม่นาน ก้นหม้อก็จะยังไม่ทันดำ สำนวนนี้จึงถูกนำมาเปรียบเทียบกับคู่สมรสที่อยู่ด้วยกันเพียงไม่นานก็เลิกร้างกันไป โดยมีความหมายเชิงตำหนิว่าไม่มีความอดทนหรือไม่ให้โอกาสกันในชีวิตคู่
ตัวอย่างของสำนวนนี้ปรากฏในบทละครนอกเรื่องไชยเชษฐ์ พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย โดยท้าวสิงหลได้กล่าวตำหนิพระไชยเชษฐ์ที่ไล่นางสุวิญชาออกจากเมืองว่า:
“เสียแรงเราออกปากฝากฝังไว้ จะโกรธขึ้งถึงกระไรก็นานนาน อยู่ด้วยกันก้นหม้อไม่ทันดำ หรือมาทำเฉินฉุกสนุกจ้าน”
แม้ในปัจจุบันการหุงหาอาหารจะเปลี่ยนไป ไม่ได้ใช้เตาฟืนเช่นในอดีต สำนวนนี้ก็ยังคงใช้กันอยู่ในความหมายเดิมเมื่อกล่าวถึงสามีภรรยาที่ใช้ชีวิตคู่ไม่นานแล้วแยกทางกัน
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- เพื่อนบ้านแต่งงานใหญ่โตแต่ไม่นานก็เลิกกัน คนเลยพูดกันว่าอยู่ด้วยกันก้นหม้อไม่ทันดำ (หมายถึงชีวิตคู่ที่จบลงอย่างรวดเร็วหลังแต่งงาน)
- ดาราสาวที่พึ่งเป็นข่าวประกาศอยู่กินกับนักการเมืองท้องถิ่น ออกข่าวเสียใหญ่โต ยังไม่ทันไรก็เลิกกันแล้ว เรียกว่าก้นหม้อยังไม่ทันดำ ขาเตียงก็หักเสียแล้ว (หมายถึงความสัมพันธ์ที่พึ่งเริ่มต้นไม่นาน แต่กลับจบลงอย่างรวดเร็วโดยไม่ทันสร้างรากฐานชีวิตคู่ให้มั่นคง)
- เห็นเขารักกันดีตอนแรก แต่ก้นหม้อไม่ทันดำก็เลิกกันเสียแล้ว น่าเสียดาย (หมายถึงความสัมพันธ์ที่เริ่มต้นอย่างสวยงาม แต่จบลงอย่างรวดเร็ว)
- น้องชายแต่งงานไม่ถึงปี ภรรยาก็ขอแยกทาง พวกญาติๆ เลยพูดว่า ก้นหม้อไม่ทันดำก็เลิกกันเสียแล้ว (หมายถึงความสัมพันธ์ชีวิตคู่ที่สิ้นสุดลงก่อนเวลาจะผ่านไปนาน)
- คู่นี้เพิ่งอยู่ด้วยกันได้ไม่กี่เดือน ก็มีเรื่องทะเลาะกันจนเลิก ก้นหม้อไม่ทันดำจริงๆ (หมายถึงความสัมพันธ์ที่ไม่ยืนยาวและจบลงอย่างรวดเร็ว)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจากสำนักงานราชบัณฑิตยสภา