สำนวนหมวดหมู่ ข. ข้าวเหลือเกลืออิ่ม
ข้าวเหลือเกลืออิ่ม หมายถึง
สำนวน “ข้าวเหลือเกลืออิ่ม” หมายถึง บ้านเมืองที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยอาหารและทรัพยากรเพียงพอสำหรับการดำรงชีวิต สะท้อนถึงความมีอยู่มีกินในสังคมที่ทุกคนสามารถเข้าถึงสิ่งจำเป็นในการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นข้าวปลาอาหารหรือเกลือ ซึ่งถือเป็นสิ่งสำคัญในชีวิตประจำวันของคนไทยในสมัยก่อน กล่าวคือ “บ้านเมืองที่บริบูรณ์ด้วยข้าวปลาอาหาร” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มีที่มาจากวิถีชีวิตของคนไทยในสมัยโบราณ ที่ให้ความสำคัญกับข้าวและเกลือซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นพื้นฐานในการดำรงชีวิต ข้าวเป็นอาหารหลักของคนไทยที่สื่อถึงความมั่งคั่งในด้านอาหาร ขณะที่เกลือเป็นสิ่งสำคัญในครัวเรือน ใช้ในการถนอมอาหารและปรุงรส หากบ้านเมืองใดมีทั้งข้าวที่เหลือเฟือและเกลือที่เพียงพอ แสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรและความมั่นคงในด้านปากท้อง
คำว่า “ข้าวเหลือ” สื่อถึงการมีข้าวหรืออาหารที่เพียงพอและเหลือเฟือ ขณะที่ “เกลืออิ่ม” เปรียบได้กับสิ่งจำเป็นในครัวเรือนที่มีอย่างครบครัน แสดงถึงความมั่งคั่งและความบริบูรณ์ของบ้านเมืองในด้านเศรษฐกิจและทรัพยากร และสองคำนี้ยังคลองจองกันได้อย่างไม่มีที่ติ
สำนวนนี้สะท้อนภาพของสังคมที่มีความพร้อมในด้านปัจจัยยังชีพพื้นฐาน ทุกคนสามารถดำรงชีวิตได้อย่างสุขสบาย สำนวนจึงมักใช้เปรียบเปรยถึงบ้านเมืองหรือชุมชนที่บริบูรณ์ด้วยอาหารและทรัพยากรที่เพียงพอสำหรับทุกคน
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- บ้านเมืองในยุคนี้เต็มไปด้วยความเจริญ ผู้คนสามารถเข้าถึงอาหารและทรัพยากรได้ง่าย จึงเรียกได้ว่าเป็นยุคแห่งข้าวเหลือเกลืออิ่ม ที่ทุกคนมีชีวิตความเป็นอยู่ที่มั่นคง (เปรียบถึงบ้านเมืองที่อุดมสมบูรณ์)
- ชุมชนริมแม่น้ำแห่งนี้มีการเกษตรที่อุดมสมบูรณ์ ข้าวปลาหากินง่าย ผลผลิตในท้องถิ่นเพียงพอต่อการดำรงชีวิต ถือเป็นชุมชนที่ข้าวเหลือเกลืออิ่มอย่างแท้จริง (หมายถึงชุมชนที่มีทรัพยากรเหลือเฟือ)
- หลังจากรัฐบาลสนับสนุนโครงการส่งเสริมการเกษตรและปศุสัตว์ ประชาชนในพื้นที่ห่างไกลก็เริ่มมีข้าวเหลือเกลืออิ่ม ชีวิตความเป็นอยู่ก็ดีขึ้นอย่างชัดเจน (หมายถึงความมั่งคั่งที่เพิ่มขึ้นในชุมชน)
- เมืองสุโขทัยในอดีตเป็นเมืองที่มีความอุดมสมบูรณ์ มีข้าวปลาอาหารสมบูรณ์ทุกฤดูกาล จึงกล่าวได้ว่าเป็นบ้านเมืองแห่งข้าวเหลือเกลืออิ่มในยุคนั้น (เปรียบถึงความรุ่งเรืองและความมั่งคั่งของบ้านเมือง)
- ครอบครัวของลุงสมปลูกข้าวเอง เก็บเกี่ยวได้เต็มยุ้งฉาง และยังผลิตเกลือใช้เองในครัวเรือน เรียกได้ว่าเป็นตัวอย่างของวิถีชีวิตที่ข้าวเหลือเกลืออิ่ม แม้จะอยู่อย่างเรียบง่ายแต่ก็เพียงพอและมีความสุข (หมายถึงครอบครัวที่มีความพอเพียงและอุดมสมบูรณ์)
สำนวน, สุภาษิต, คำพังเพย ที่คล้ายสำนวนนี้
- ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว หมายถึง: บ้านเมืองที่อุดมสมบูรณ์ มีทรัพยากรธรรมชาติและอาหารเพียงพอสำหรับทุกคน
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT