สุภาษิตหมวดหมู่ ข. ของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา ของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ
ของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา ของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ หมายถึง
สุภาษิต “ของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา ของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ” หมายถึง การวางสิ่งของหรือทำสิ่งใด ควรระมัดระวังและจัดการอย่างเหมาะสมกับสถานการณ์หรือสิ่งแวดล้อม เพื่อป้องกันปัญหาหรือความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น โดยเฉพาะสิ่งของที่มีค่า ควรเก็บไว้ในที่ปลอดภัยและมิดชิด ไม่วางไว้ในตำแหน่งที่เสี่ยงต่อการสูญหาย หรือเป็นสิ่งล่อตาล่อใจให้คนอื่นขโมยไป กล่าวคือ “การจัดวางข้าวของให้เป็นระเบียบต้องพิจารณาว่า ควรเอาไว้ตรงไหนจึงจะเหมาะสม ของที่มีค่าหรอืมีราคาควรระมัดระวังเก็บไว้ให้มิดชิด อย่าวางให้เป็นเครื่องล่อใจขโมย” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิตนี้
มาจากวิถีชีวิตและวัฒนธรรมของชาวล้านนา ซึ่งมีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับธรรมชาติและสัตว์เลี้ยงในบ้านเรือน โดยเฉพาะในอดีตที่บ้านเรือนของคนล้านนามักเป็นเรือนไม้ยกสูง มีการจัดพื้นที่ใช้งานอย่างเป็นระบบ เช่น ฝาเรือนที่ใช้เก็บสิ่งของหรือของกิน และพื้นล่างที่เป็นที่อยู่ของสัตว์เลี้ยง เช่น หมาหรือแมว
คนสมัยก่อนสังเกตพฤติกรรมของสัตว์เลี้ยงเหล่านี้ว่าแมวมักกระโดดขึ้นไปบนที่สูง เช่น ฝาเรือน หรือโต๊ะ เพื่อหาอาหาร ส่วนหมาจะคอยดมและกินของที่วางไว้ต่ำหรือบนพื้น สุภาษิตนี้จึงเกิดขึ้นเพื่อเตือนให้เจ้าของบ้านระมัดระวังการจัดเก็บของกินให้เหมาะสม ไม่ให้เป็นที่ล่อตาล่อใจสัตว์เลี้ยง ซึ่งอาจทำให้เกิดความเสียหายหรือสูญเสียทรัพย์สินได้
สุภาษิตนี้ยังสะท้อนถึงวัฒนธรรมล้านนาที่ให้ความสำคัญกับความเป็นระเบียบ ความรอบคอบ และการจัดการสิ่งของให้เหมาะสมกับสิ่งแวดล้อม รวมถึงการใช้คำพูดที่เรียบง่ายและมีภาพเปรียบเทียบจากชีวิตประจำวันเพื่อสอนใจคนรุ่นหลัง
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- นางแสงดาวนำอาหารที่ปรุงเสร็จวางไว้บนโต๊ะใกล้หน้าต่าง แมวของเธอปีนขึ้นมากินจนหมด เธอจึงบ่นว่าของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา พร้อมบอกลูกหลานให้ระวังและเก็บของกินให้มิดชิดกว่านี้ (การเตือนถึงความสำคัญของการจัดเก็บอาหารให้เหมาะสม)
- นายคำปันเตือนลูกชายว่า อย่าทิ้งเศษอาหารไว้บนพื้นใกล้บ้าน เพราะหมาของเพื่อนบ้านอาจมาแอบกินจนเลอะเทอะและทำให้พื้นสกปรก พร้อมพูดว่าของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ เพื่อให้ลูกจำไว้จัดการสิ่งของให้เหมาะสม (การใช้สุภาษิตเพื่อให้ข้อคิดในชีวิตประจำวัน)
- แม่จันทร์เตือนหลานสาวว่า อย่าวางถุงขนมไว้บนหลังตู้ เพราะแมวอาจกระโดดขึ้นไปแทะจนขนมเสียหาย และอาจทำให้ตู้ล้มได้ พร้อมย้ำด้วยสุภาษิตของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา (การเตือนให้ระวังพฤติกรรมของแมวที่อาจก่อให้เกิดปัญหา)
- ในงานเลี้ยงที่บ้าน นางปิ่นแก้ววางจานอาหารไว้บนโต๊ะเตี้ย ๆ ที่หมาสามารถเข้าถึงได้ หมาของเธอแอบมากินจนอิ่ม เธอหัวเราะพร้อมพูดติดตลกว่า “ของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ” เพราะรู้ว่าตัวเองไม่ระวังพอ (การสื่อถึงความผิดพลาดจากการไม่ระมัดระวัง)
- ครูใหญ่เตือนนักเรียนในชั้นว่า หากมีของมีค่า เช่น โทรศัพท์มือถือ ควรเก็บไว้ในกระเป๋าหรือที่ปลอดภัย ไม่ควรวางไว้บนโต๊ะเรียนหรือในที่เปิดเผย เพราะอาจล่อตาล่อใจคนที่คิดไม่ดี พร้อมยกสุภาษิตของกินแมวอย่าเอาไว้ใกล้ฝา ของกินหมาอย่าเอาไว้ต่ำ มาเตือนใจ (การใช้สุภาษิตเพื่อให้ข้อคิดในสถานการณ์ที่เกี่ยวกับความปลอดภัย)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก Chiangrai Focus