สุภาษิตไทยหมวดหมู่ น. น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน
น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน หมายถึง
สุภาษิต “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” หมายถึง การแสดงความรู้สึกหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นครั้งสุดท้ายก่อนการจากลา ไม่ว่าจะเป็นการอำลาอย่างอ่อนโยน การฝากฝัง หรือการสื่อความในใจครั้งสุดท้าย เปรียบได้กับฝนที่ตกหนักในช่วงท้ายของฤดูฝน ราวกับฟ้าสั่งลาน้ำ และปลาก็แสดงความรื่นเริงเป็นครั้งสุดท้าย ก่อนต้องลาจากแหล่งน้ำเดิมไปสู่ฤดูแล้งอันยาวนาน กล่าวคือ “การสั่งเสียเป็นครั้งสุดท้าย, ทำสิ่งสำคัญเพื่อไว้อาลัยก่อนจากไป” นั่นเอง สุภาษิตนี้พูดได้อีกอย่างหนึ่งว่า “ฝนสั่งฟ้า ปลาสั่งหนอง” ก็ว่า
ที่มาของสุภาษิต
มาจากปรากฏการณ์ธรรมชาติในช่วงปลายฤดูฝน ที่ฝนมักจะตกหนักอย่างผิดปกติ แตกต่างจากช่วงต้นหรือกลางฤดูฝนซึ่งฝนจะตกอย่างพอเหมาะ พอประมาณ ไม่มากไม่น้อยจนเกินไป
เมื่อถึงปลายฤดู ฝนจะตกลงมาอย่างหนักหน่วง ราวกับเป็นการอำลาครั้งสุดท้าย — ฝนฝากความสดชื่น ความชุ่มฉ่ำ และความทรงจำไว้แก่ผืนดิน ก่อนจะสิ้นสุดฤดูกาล และปล่อยให้ฤดูแล้งอันยาวนานเข้ามาแทนที่
ในขณะเดียวกัน ฝูงปลาก็จะออกมาเล่นน้ำอย่างร่าเริงเต็มที่ในฝนชุดสุดท้ายนี้ เก็บงำความสุขไว้ในใจ เพราะรู้ดีว่าเวลาแห่งความชุ่มฉ่ำกำลังจะหมดลง พวกมันจะต้องละทิ้งแหล่งน้ำตื้นที่เคยอุดมสมบูรณ์ เพื่ออพยพสู่แหล่งน้ำลึกที่ยังมีชีวิตรอดในฤดูแล้ง
ภาพของฝนที่ตกหนักเป็นครั้งสุดท้ายกับปลาที่กำลังรื่นเริงอย่างรู้ว่ากำลังจะจากไป จึงถูกนำมาเปรียบเปรยเป็นสุภาษิตนี้ เพื่อสื่อถึงวาระสุดท้ายของการจากลา ที่ทั้งฟ้าและปลา ต่างก็แสดงออกซึ่งความรู้สึกอย่างสุดหัวใจ ราวกับเป็นคำสั่งลาส่งท้าย ก่อนทุกอย่างจะเปลี่ยนผ่านไปตามกาลเวลา
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- วันรับปริญญา เพื่อนแต่ละคนพูดจากันด้วยรอยยิ้มปนเศร้า เหมือนรู้ว่าวันนี้จะเป็นวันสุดท้ายที่ได้อยู่ด้วยกันครบทีม นึกถึงคำว่า “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” ขึ้นมาทันที (เปรียบถึงการจากลาที่เต็มไปด้วยความผูกพัน)
- ก่อนที่ยายจะจากไป ท่านขอให้ลูกหลานมารวมตัวกัน ท่านพูดเพียงไม่กี่คำแต่ทุกคนจำไม่ลืม เหมือน “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” เป็นคำอำลาสุดท้ายจากใจ (เปรียบถึงการสั่งเสียครั้งสุดท้ายด้วยความรักและห่วงใย)
- นักร้องคนหนึ่งขึ้นเวทีคอนเสิร์ตเป็นครั้งสุดท้ายก่อนลาวงการ เขาร้องเพลงด้วยน้ำเสียงที่สั่นไหว ผู้ชมต่างซาบซึ้งในช่วงเวลานั้น เหมือน “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” ที่ทิ้งความทรงจำไว้ก่อนจาก (เปรียบถึงการลาจากเวทีที่เปี่ยมด้วยอารมณ์)
- พอรู้ว่าเขาจะย้ายไปต่างประเทศ เพื่อน ๆ ก็พากันจัดเลี้ยงเล็ก ๆ เพื่ออำลา คำพูดแต่ละประโยคในคืนนั้นฟังแล้วชวนให้คิดถึง “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” จริง ๆ (เปรียบถึงการพูดจากันด้วยความรู้สึกครั้งสุดท้ายก่อนห่างไกล)
- เมื่ออาจารย์เกษียณอายุราชการ ท่านพูดกับนักเรียนรุ่นสุดท้ายอย่างนุ่มนวลและจริงใจ เป็นคำพูดที่เหมือน “น้ำสั่งฟ้า ปลาสั่งฝน” คือคำลาที่อบอุ่นและไม่ต้องการคำตอบใด (เปรียบถึงการลาจากด้วยเมตตาและความผูกพัน)