สำนวนไทยหมวดหมู่ ด. ดอกฟ้ากับหมาวัด
ดอกฟ้ากับหมาวัด หมายถึง
สำนวน “ดอกฟ้ากับหมาวัด” หมายถึง คนที่มีฐานะหรือชนชั้นแตกต่างกันมาก โดยเฉพาะการเปรียบเทียบความรักระหว่างหญิงสูงศักดิ์หรือมีฐานะดีกับชายต่ำต้อยที่ไม่คู่ควร เปรียบเสมือนดอกฟ้า ที่สูงส่ง สง่างาม และอยู่ไกลเกินเอื้อม กับหมาวัด ที่ต่ำต้อย ไร้ค่า และไม่มีสิทธิ์ที่จะไขว่คว้าหรืออยู่ในระดับเดียวกัน กล่าวคือ “ผู้หญิงที่มีฐานะหรือศักดิ์ศรีสูงกว่าผู้ชาย ไม่คู่ควรกัน” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากวรรณคดีเรื่องกามนิต ซึ่งกล่าวถึงความรักระหว่างกามนิต และวาสิฏฐี โดยในเรื่อง ในวรรณคดีเรื่องกามนิต นางวาสิฏฐีเคยพูดว่า “ดูซี กามนิต นั่นคือแม่คงคาในสถานสวรรค์ ขอให้เราปฏิญญาต่อพระคงคาในสวรรค์ซึ่งมีน้ำขาวดั่งเงินยวง เป็นที่เลี้ยงดอกบัวในทะเลบนสวรรค์โน้น” และกามนิตรำพึงว่า “รู้สึกประหนึ่งว่าดวงใจของเราทั้งสอง ในทันทีทันใดลอยขึ้นอยู่เหนือความทุกข์แห่งโลกนี้ ขึ้นไปจุติอยู่ในดอกฟ้าบนสวรรค์” คำพูดของกามนิตและวาสิฏฐีทำให้ทราบว่า “ดอกฟ้าบนสวรรค์” ของกามนิต คือ “ดอกบัวในทะเลบนสวรรค์” ของวาสิฏฐี นั่นเอง
คำว่า “ดอกฟ้าบนสวรรค์” จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของหญิงที่สูงส่ง มีศักดิ์ศรี หรือฐานะสูงส่งเกินเอื้อม ส่วนคำว่า “หมาวัด” ใช้เปรียบเปรยชายที่ต่ำต้อย ไร้ค่า หรือไม่มีความคู่ควร เปรียบกับสุนัขจรจัดที่อยู่ตามวัด ไม่มีเจ้าของและไม่ได้รับการเหลียวแล
สำนวนนี้มักถูกใช้ในเชิงดูถูก หรือกล่าวถึงความไม่คู่ควร โดยเฉพาะเมื่อชายที่มีฐานะต่ำกว่าพยายามจะรักหรือครอบครองหญิงสูงศักดิ์ ซึ่งสังคมมองว่าเป็นสิ่งที่เป็นไปได้ยาก หรือไม่สมควร นอกจากนี้ยังพบคำว่าดอกฟ้าที่ใช้เป็นคำสอน เช่น อย่าหมายเด็ดดอกฟ้า หรือ ดอกฟ้าไม่โน้มกิ่ง เป็นต้น
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ไม่มีใครเชื่อว่าเด็กวัดอย่างเขาจะได้แต่งงานกับลูกสาวเจ้าของบริษัท ทุกคนต่างพูดกันว่าดอกฟ้ากับหมาวัด สุดท้ายความรักของทั้งคู่ก็ต้องจบลงเพราะแรงกดดันจากครอบครัวฝ่ายหญิง (เปรียบกับความรักที่แตกต่างกันมากจนสังคมมองว่าไม่คู่ควร)
- แม้จะรักกันมาก แต่ด้วยความแตกต่างทางฐานะ พ่อแม่ของเธอไม่เห็นด้วยกับความสัมพันธ์นี้ เพราะมองว่าเป็นเรื่องดอกฟ้ากับหมาวัด และไม่ต้องการให้ลูกสาวไปลำบากกับชายที่ไม่มีอนาคต (ใช้ในบริบทที่ครอบครัวกีดกันความรักเพราะฐานะที่ต่างกัน)
- เขาหลงรักดาราสาวชื่อดัง แต่เพื่อน ๆ ต่างหัวเราะเยาะว่ามันเป็นไปไม่ได้ เพราะเป็นแค่ดอกฟ้ากับหมาวัด ความฝันที่ไม่มีวันเป็นจริง (ใช้พูดถึงความรักที่ดูห่างไกลเกินเอื้อม)
- แม้เขาจะเริ่มต้นจากศูนย์ แต่พอสร้างฐานะได้มั่นคง ผู้คนที่เคยมองว่าเขาเป็นเพียงหมาวัด ที่ไม่มีสิทธิ์เอื้อมถึงดอกฟ้า กลับเริ่มยอมรับความสามารถของเขา (ใช้เปรียบเทียบคนที่ถูกดูถูกในอดีต แต่สามารถเปลี่ยนสถานะตัวเองได้)
- คู่รักคู่นี้ดูเหมือนดอกฟ้ากับหมาวัด เพราะฝ่ายหญิงเป็นถึงทายาทมหาเศรษฐี ส่วนฝ่ายชายเป็นแค่พนักงานธรรมดา แต่ความรักของพวกเขากลับมั่นคงและฝ่าฟันอุปสรรคจนได้แต่งงานกัน (ใช้พูดถึงความรักที่ดูไม่คู่ควรแต่สามารถก้าวข้ามอุปสรรคได้)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- กระต่ายหมายจันทร์ หมายถึง: ผู้ชายหมายปองผู้หญิงที่เหนือกว่าตนเองในทุกด้าน