สำนวนไทยหมวดหมู่ ม. ไม้นอกกอ
ไม้นอกกอ หมายถึง
สำนวน “ไม้นอกกอ” หมายถึง คนที่ประพฤตินอกแบบแผนของวงศ์ตระกูล คนที่ทำตัวไม่เหมือนญาติพี่น้อง ไม่ยอมอยู่ในกฎระเบียบ ขนบธรรมเนียม หรือแนวทางการใช้ชีวิตที่ครอบครัวหรือวงศ์ตระกูลปฏิบัติสืบต่อกันมา (มักใช้ในทางไม่ดี)
เปรียบเสมือนต้นไม้ที่งอกขึ้นมาในที่ที่ไม่ใช่บริเวณของกอเดิม หรือต้นไม้/หน่อไม้ที่งอกแยกออกไปจากกลุ่มกอหลัก กล่าวคือ “คนที่ประพฤตินอกแบบแผนของวงศ์ตระกูล, คนนอกคอก, แกะดำ” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากการผิดวิสัยในการงอกของกอไม้ โดยในธรรมชาติของพืชที่ขึ้นเป็นกอ ไม่ว่าจะเป็นกอไผ่ กอกล้วย หรือพืชอื่น ๆ ล้วนมีการเจริญเติบโตอย่างมีระบบระเบียบ โดยหน่ออ่อนจะแตกออกมาจากเหง้าเดียวกันใต้พื้นดิน และเบียดเสียดรวมกันอย่างแน่นหนาเพื่อเป็นกลุ่มก้อนที่แข็งแรง ซึ่งแสดงถึงการมีรากฐานร่วมกันและความเป็นเอกภาพ
แต่ในบางครั้ง หน่อหรือลำต้นใหม่บางต้นกลับไม่ได้แทงขึ้นมาในบริเวณกอหลักที่รวมกันอยู่ แต่กลับ งอกแยกตัวออกไปเติบโตอยู่ห่างไกล จากกลุ่มอย่างเห็นได้ชัด การเติบโตนอกพื้นที่กลุ่มนี้จึงถือเป็น ความผิดปกติวิสัย ของพืชชนิดนั้น ๆ เพราะเป็นการแยกตัวออกจากความคุ้มครองและทรัพยากรของกลุ่มหลัก และดูโดดเดี่ยว
ด้วยเหตุนี้ คนโบราณจึงนำภาพความแปลกแยกที่เกิดขึ้นในธรรมชาติมาเปรียบเปรยกับชีวิตคนในสังคม โดยให้ “กอ” เป็นตัวแทนของวงศ์ตระกูล หรือ ครอบครัว ที่มีเกียรติ มีระเบียบ มีแบบแผนการประพฤติที่ดีงามสืบทอดกันมา และ “ไม้” คือสมาชิกในตระกูล เมื่อใดก็ตามที่สมาชิกคนใดคนหนึ่ง ทำตัวไม่เข้าพวก ไม่เหมือนคนอื่น ทำตัวนอกรีตนอกรอย หรือทำสิ่งที่ไม่เป็นไปตามจริยธรรมที่ตระกูลยึดถือ การกระทำที่ผิดแผกและแตกต่างอย่างชัดเจนนั้น
จึงถูกเรียกว่าเป็นสำนวน “ไม้นอกกอ” ซึ่งแสดงถึงการที่บุคคลนั้นได้ ตัดขาดตัวเอง ออกจากขนบธรรมเนียมและแบบแผนของครอบครัวไปแล้วอย่างสิ้นเชิง เหมือนกับต้นไม้ที่งอกแยกออกไปจากกอหลักที่มั่นคงนั่นเองค่ะ
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ลูกชายคนเล็กของบ้านนี้ไม่เหมือนพี่น้องคนไหนเลย ชอบออกจากงานที่มั่นคงไปเปิดร้านสัก ไม่สนใจทำธุรกิจครอบครัวเลยจริง ๆ เขาเป็นไม้นอกกอของตระกูลเราโดยแท้
- ทุกคนในทีมเราทำงานอย่างตรงไปตรงมา แต่พนักงานใหม่อย่างคุณนพัสนี่ชอบเสนอผลประโยชน์ใต้โต๊ะให้กับลูกค้าเสมอ ถ้าเขาทำตัวแบบนี้อีกไม่นานคงได้เป็นไม้นอกกอของบริษัทเราแน่นอน
- ตระกูลเราเคร่งเรื่องพิธีบุญและประเพณีมาตลอด แต่หลานชายคนโตไม่เคยเข้าร่วมงานสำคัญของญาติเลยแม้แต่ครั้งเดียว ทั้งที่อยู่ในวัยที่ควรดูแลน้อง ๆ แล้ว เขาทำตัวเป็นไม้นอกกอไปเสียแล้ว
- พอรู้ว่าเขาไปพัวพันกับการทุจริตครั้งใหญ่ บรรดาญาติพี่น้องก็ไม่มีใครอยากยุ่งด้วยอีกเลย ทุกคนต่างลงความเห็นว่าเขาคือไม้นอกกอ ที่นำความอับอายมาสู่ชื่อเสียงที่ปู่ย่าตายายสร้างมา
- ปกติบ้านเรามีแต่คนเรียนสายวิทย์-คณิต จบเป็นหมอเป็นวิศวะกันหมด แต่ลูกสาวคนนี้เลือกไปเรียนศิลปะ ออกแบบเสื้อผ้าอย่างเดียวเลย ไม่รู้ว่าสุดท้ายเขาจะเป็นไม้นอกกอที่ประสบความสำเร็จ หรือจะล้มเหลวกันแน่
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- แกะดำ หมายถึง: คนที่ทำอะไรผิดเพื่อนผิดฝูงในกลุ่มนั้นๆ (ใช้ในทางไม่ดี)