สำนวนไทยหมวดหมู่ พ. พร้างัดปากไม่ออก
พร้างัดปากไม่ออก หมายถึง
สำนวน “พร้างัดปากไม่ออก” หมายถึง ผู้ที่แสดงความนิ่งเฉย พูดอะไรไม่ออก มักใช้เมื่อถูกประหลาดใจ ตกใจ หรือจนมุมจนไม่สามารถตอบโต้หรือชี้แจงได้ ราวกับกำลังใช้พร้างัดเปิดฝาไหแน่น ๆ แต่ฝาไม่ยอมเปิด เหมือนพยายามเอาพร้างัดปากคนให้พูดแต่ก็งัดไม่ขึ้น ไม่ยอมคายคำใด ๆ ออกมา แสดงภาพความเงียบและการพูดไม่ออกอย่างชัดเจน กล่าวคือ “อาการของคนที่นิ่ง เงียบ ไม่พูด ไม่ยอมเปิดปาก” นั่นเอง

ที่มาของสำนวน
มาจากการใช้งานภาชนะที่ใส่ของหมักหรือของดองในสมัยก่อน เช่น ขวดหรือไหต่าง ๆ ซึ่งต้องมีไม้ท่อนกลมขนาดเท่าปากขวดหรือไหทำหน้าที่ปิดแน่นเพื่อไม่ให้อากาศเข้าได้ เมื่อถึงเวลาจะเปิด ภาชนะเหล่านี้จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยเปิด
บางครั้งผู้คนก็ใช้มีดพร้าขนาดใหญ่ มางัดฝาปิด แต่หากภาชนะปิดแน่นมาก ขนาดพร้าก็งัดฝาออกไม่ได้ การเปรียบเทียบนี้จึงนำมาใช้กับคนที่ตกใจ ประหลาดใจ หรือจนมุม จนพูดอะไรไม่ออก ราวกับปากถูกพร้างัดแน่นจนเปิดไม่ได้
สำนวนนี้จึงสื่อถึงสถานการณ์ที่คนไม่สามารถเอ่ยคำพูดใด ๆ ได้ตามต้องการ เพราะความประหลาดใจ ความตกใจ หรือความจนมุม
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ระหว่างการประชุมสำคัญ นายสมชายถูกหัวหน้าถามเรื่องความผิดพลาดของโครงการทันที เขาตกใจและไม่รู้จะตอบอย่างไร จึงนั่งนิ่งอยู่เงียบ ๆ ราวกับพร้างัดปากไม่ออก
- เมื่อนักเรียนสอบถามอาจารย์เรื่องผลสอบที่ผิดพลาดอย่างมาก แต่ครูถามกลับถึงเหตุผลที่ทำให้คะแนนต่ำ นักเรียนก็ทำอะไรไม่ถูกและพูดอะไรไม่ออก เป็นตัวอย่างของพร้างัดปากไม่ออก
- ในงานเลี้ยงวันเกิด นายณรงค์โดนเพื่อนแกล้งโดยนำเค้กมาปาดหน้า เขาตกใจและอับอายจนพูดอะไรไม่ออก ทำให้ทุกคนเห็นภาพว่าเขาพร้างัดปากไม่ออก
- ผู้ที่กระทำความผิดแม้จะถูกจับได้ ก็มักจะไม่ยอมเปิดปากพูด เหมือนดั่งพร้างัดปากไม่ออก ทำอย่างไร ก็ไม่ยอมพูดอะไร แม้จะมีหลักฐาน บางคนก็ยังไม่ยอมรับ ต้องส่งฟ้องศาลให้จำนนต่อหลักฐานอย่างเดียว
- เมื่อนักข่าวถามนักการเมืองเกี่ยวกับประเด็นข่าวฉาวที่เพิ่งปรากฏ เขาตกใจและไม่สามารถชี้แจงคำพูดใด ๆ ได้ ทำให้ทุกคนเห็นชัดว่าพร้างัดปากไม่ออกจิง ๆ