สุภาษิตไทยหมวดหมู่ จ. เจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก
เจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก หมายถึง
สุภาษิต “เจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก” หมายถึง ผู้นำไม่ดี ผู้ตามก็พลอยไม่ดีหรือเสียหายไปด้วย หรือเจ้านายมีนิสัยหรือพฤติกรรมเป็นอย่างไร ลูกน้องก็เป็นย่างนั้น หากผู้ที่มีอำนาจหรือเป็นแบบอย่างประพฤติตัวไม่ดี คนใต้บังคับบัญชาหรือผู้ติดตามก็มักจะซึมซับและปฏิบัติตาม ส่งผลให้ทั้งองค์กรหรือกลุ่มได้รับผลกระทบ เปรียบเสมือนวัดที่มีเจ้าอาวาสไม่ดี พระลูกวัดหรือหลวงชีก็อาจประพฤติตามไปด้วย กล่าวคือ “ผู้นำไม่ดี ผู้ตามย่อมไม่ดีตาม” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากการเปรียบเปรยลักษณะของผู้นำและผู้ตาม โดยใช้ภาพของวัดเป็นสัญลักษณ์ หากเจ้าอาวาสซึ่งเป็นหัวหน้าของวัดไม่มีระเบียบวินัยหรือประพฤติไม่เหมาะสม หลวงชีหรือพระลูกวัดที่อยู่ภายใต้การดูแลก็มักจะดำเนินรอยตาม ส่งผลให้วัดขาดระเบียบและเสื่อมโทรม
สุภาษิตนี้สะท้อนถึงแนวคิดที่ว่าผู้นำมีอิทธิพลต่อพฤติกรรมของผู้ใต้บังคับบัญชา หากผู้นำประพฤติตัวดี มีระเบียบวินัย และทำตัวเป็นแบบอย่างที่ดี ผู้ตามก็มักจะทำตาม แต่หากผู้นำขาดคุณธรรมและไม่มีความรับผิดชอบ ผู้ใต้บังคับบัญชาก็อาจประพฤติในทางที่ผิดพลาดหรือไร้ระเบียบไปด้วย สุภาษิตนี้จึงถูกนำมาใช้ในสังคมทั่วไปเพื่อเตือนให้เห็นถึงความสำคัญของผู้นำที่ดี เพราะพฤติกรรมของหัวหน้าจะส่งผลต่อองค์กรหรือกลุ่มที่อยู่ภายใต้การดูแลของเขา
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- บริษัทแห่งหนึ่งมีผู้บริหารที่ขาดวินัย มักมาทำงานสายและไม่ให้ความสำคัญกับกฎระเบียบ พนักงานในองค์กรจึงเริ่มทำตาม ไม่รักษาเวลา และทำงานแบบขอไปที คนในบริษัทพูดกันว่าเจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก งานเลยออกมาไม่มีประสิทธิภาพ (แสดงให้เห็นว่าหากผู้นำไม่ดี ลูกน้องก็มักทำตาม)
- ในโรงเรียนแห่งหนึ่ง ครูใหญ่ไม่เข้มงวดเรื่องระเบียบวินัย ทำให้ครูบางคนละเลยหน้าที่ ไม่ใส่ใจนักเรียน จนส่งผลต่อคุณภาพการเรียนการสอน ผู้ปกครองหลายคนบ่นว่าเจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก จึงไม่น่าแปลกใจที่เด็ก ๆ จะไม่มีระเบียบ (เปรียบเทียบให้เห็นว่าถ้าหัวหน้าไม่เคร่งครัด ระบบโดยรวมก็หย่อนยานตาม)
- หัวหน้าหน่วยงานไม่ให้ความสำคัญกับเรื่องจรรยาบรรณ มักใช้เส้นสายและทำงานแบบเอื้อประโยชน์ให้พวกพ้อง ลูกน้องจึงพากันทำตามจนเกิดวัฒนธรรมการทำงานที่ผิดเพี้ยน เพื่อนร่วมงานคนหนึ่งถอนหายใจแล้วพูดว่า “ทำไมเดี๋ยวนี้พวกเราถึงทำอะไรก็ได้โดยไม่สนใจกฎระเบียบเลย?” อีกคนตอบว่า “ก็หัวหน้าทำแบบนี้ก่อน พวกเราก็เลยทำตาม เจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก น่ะสิ!” (สะท้อนว่าผู้ตามมักทำตามแบบอย่างของผู้นำ)
- หัวหน้าทีมฟุตบอลชอบฝึกซ้อมแบบไม่จริงจัง ลูกทีมจึงเอาอย่าง ไม่ขยันฝึกซ้อม เวลาลงแข่งจึงมักแพ้เป็นประจำ โค้ชทีมอื่นพูดกันว่าเจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก เพราะถ้าหัวหน้าทีมไม่เป็นแบบอย่างที่ดี ลูกทีมก็ย่อมได้รับผลกระทบไปด้วย (แสดงให้เห็นถึงอิทธิพลของหัวหน้าทีมที่มีต่อทีมโดยรวม)
- ในชุมชนแห่งหนึ่ง ผู้นำท้องถิ่นไม่สนใจพัฒนาพื้นที่ ปล่อยให้มีขยะเกลื่อนกลาดและไม่มีระเบียบ ชาวบ้านเห็นเป็นตัวอย่างก็พากันทิ้งขยะไม่เป็นที่ วันหนึ่ง ชาวบ้านสองคนเดินผ่านกองขยะ คนหนึ่งพูดขึ้นว่า “แถวนี้ทำไมสกปรกขึ้นทุกวัน ไม่มีใครช่วยกันดูแลเลย” อีกคนตอบว่า “จะให้ชาวบ้านช่วยกันได้ยังไง ผู้นำยังไม่ใส่ใจเลย เจ้าวัดไม่ดี หลวงชีสกปรก เห็น ๆ” (สะท้อนว่าผู้นำมีผลต่อพฤติกรรมของคนในสังคม)