สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ก. กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้
กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้ หมายถึง
สุภาษิต “กว่าถั่วจะสุกงาก็ไหม้” หมายถึง การที่คนพยายามทำบางสิ่งบางอย่างให้สำเร็จ แต่ในขณะเดียวกันกลับทำให้สิ่งอื่น ๆ เกิดความเสียหายเพราะความล่าช้าหรือการจัดการที่ไม่ดีพอ สุภาษิตนี้จึงเตือนให้ผู้คนรู้จักจัดสรรเวลาและจัดการงานให้สมดุล เพื่อไม่ให้เกิดการสูญเสียที่ไม่จำเป็น กล่าวคือ “กว่าจะได้ผลดังประสงค์ ก็ต้องเสียอย่างใดอย่างหนึ่งไป ดุจเอาถั่วกับงามาคั่วพร้อมกัน กว่าจะคั่วจนถั่วสุก งาก็จะไหม้หมดไปก่อน” นั่นเอง
ในแง่การปฏิบัติ สุภาษิตนี้สะท้อนถึงความสำคัญของการจัดการเวลาและการทำสิ่งต่าง ๆ ด้วยความระมัดระวัง เพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหายจากการละเลยหรือการพยายามทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งมากเกินไป จนทำให้เกิดการสูญเสียสิ่งที่สำคัญไม่แพ้กัน
ที่มาของสุภาษิต
มาจากการปรุงอาหารพื้นบ้านของไทย ซึ่งเป็นการเตือนถึงความแตกต่างของเวลาที่ใช้ในการปรุงสุกระหว่างถั่วและงา ในการทำอาหาร บางเมนูใช้ถั่วและงาเป็นส่วนผสม ถั่วจะต้องใช้เวลาปรุงสุกนานกว่างา ถ้าหากปรุงถั่วจนสุกพอดี งาซึ่งสุกเร็วกว่าอาจจะถูกละเลยจนไหม้ไปก่อนแล้ว การควบคุมเวลาและการปรุงอย่างเหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญ เพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้สิ่งหนึ่งสำเร็จ ขณะเดียวกันอีกสิ่งหนึ่งเกิดความเสียหายไป
สำนวนนี้สอดคล้องกับวิถีชีวิตในอดีต ที่การทำสิ่งใด ๆ มักต้องใช้ความระมัดระวัง และมีความคิดรอบคอบ ไม่ควรละเลยบางอย่างหรือมุ่งเน้นสิ่งใดสิ่งหนึ่งมากเกินไปจนเกิดผลเสียกับสิ่งอื่นที่สำคัญเท่า ๆ กันหรือมากกว่า
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- พ่อแม่ใช้เวลาเลี้ยงลูกจนเติบโต แต่ลืมดูแลสุขภาพตนเอง จึงเปรียบเสมือนกว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้ (พ่อแม่มุ่งเน้นการเลี้ยงลูกจนลืมดูแลสุขภาพตัวเอง)
- บริษัทมุ่งขยายตลาดใหม่จนไม่ได้ดูแลลูกค้าเดิมที่เริ่มลดลง กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้ (บริษัทละเลยลูกค้าเดิมเพราะมุ่งแต่ตลาดใหม่)
- เขาโฟกัสทำโครงการใหญ่จนไม่ได้สนใจรายละเอียดเล็ก ๆ จนเกิดปัญหา กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้ (โฟกัสเรื่องใหญ่จนลืมดูแลรายละเอียดเล็ก ๆ ที่ส่งผลต่อโครงการ)
- ครูเน้นการพัฒนาเด็กเรียนเก่ง แต่ละเลยเด็กที่ต้องการความช่วยเหลือ กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้ (ครูเน้นเด็กเก่งมากเกินไปจนลืมช่วยเหลือเด็กที่อ่อน)
- เขาทำงานหนักเพื่อหาเงิน แต่กลับไม่มีเวลาให้ครอบครัว จนเกิดความห่างเหิน กว่าถั่วจะสุก งาก็ไหม้ (ทำงานหนักแต่ลืมดูแลครอบครัว จนเกิดปัญหา)
สุภาษิตที่ความหมายคล้ายกัน
- เสียน้อยเสียยาก เสียมากเสียง่าย หมายถึง: การไม่ยอมเสียสละสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ ในตอนแรก แต่กลับต้องเสียสิ่งใหญ่ในภายหลัง