สำนวนไทยหมวดหมู่ น. นกรู้
นกรู้ หมายถึง
สำนวน “นกรู้” หมายถึง ผู้ที่มีไหวพริบ รู้เท่าทันเหตุการณ์หรือภัยที่กำลังจะเกิดขึ้นกับตน แล้วรีบหาทางเอาตัวรอดหรือหาผลประโยชน์ก่อนใคร เปรียบเสมือนนกที่ไวต่อความเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม รู้ล่วงหน้าว่าจะเกิดอันตรายและบินหนีไปก่อนผู้อื่น กล่าวคือ “ผู้ที่มีไหวพริบรู้เท่าทันเหตุการณ์หรือภัยที่จะมาถึงตน แล้วหาผลประโยชน์หรือหาทางเอาตัวรอดไปก่อน” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากการสังเกตพฤติกรรมของนกในธรรมชาติ โดยเฉพาะนกขนาดเล็กอย่างนกกระจอกหรือนกกระจิบ ที่มีสัญชาตญาณไวต่อความผิดปกติของสิ่งแวดล้อม หากมีสิ่งใดเคลื่อนไหว หรือมีเงาทอดผ่าน เช่น เงาของนกเหยี่ยวที่อาจบินลงมาโฉบจับกินเป็นอาหาร นกเหล่านี้จะรีบหลบซ่อนตัวในพุ่มไม้หรือบินหนีในทันที เพื่อเอาตัวรอดจากอันตราย, นกแสก / นกฮูก แม้อยู่ในเวลากลางคืน แต่นกเหล่านี้มีประสาทสัมผัสเฉียบไว สามารถจับความเคลื่อนไหวหรือเสียงที่เบามากได้, นกนางแอ่นมักบินต่ำผิดปกติก่อนเกิดพายุ หรือพายุฝน เพราะรับรู้การเปลี่ยนแปลงของความกดอากาศและทิศทางลมได้แม่นยำ ฯลฯ
พฤติกรรมนี้จึงถูกนำมาเปรียบเปรยเป็นสำนวน “นกรู้” หมายถึง คนที่มีไหวพริบ รู้เท่าทันสถานการณ์ รู้ล่วงหน้าว่าอาจเกิดภัยหรือเรื่องไม่ดีขึ้น และรีบหาทางเอาตัวรอดหรือปรับตัวให้ปลอดภัยก่อนใคร อาจรวมถึงผู้ที่หาผลประโยชน์จากสถานการณ์อย่างรวดเร็ว โดยคนอื่นยังไม่รู้หรือไม่ทันสังเกต
สำนวนนี้จึงสะท้อนลักษณะของคนที่เฉลียวฉลาด เอาตัวรอดเก่ง และมักจะรู้เหตุการณ์หรือความเปลี่ยนแปลงก่อนผู้อื่นเสมอ
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- พอเห็นว่าบริษัทเริ่มลดต้นทุนและปลดพนักงานบางแผนก เขาก็รีบยื่นใบลาออกก่อนเพื่อน ๆ หลายคน บางคนเลยแซวว่าเขาเป็นนกรู้ (เพราะเขารู้ก่อนว่าบริษัทอาจมีปัญหา และรีบหาทางเอาตัวรอดก่อนใคร)
- ตอนงานเริ่มเงียบ เธอก็รีบสมัครเรียนเสริมทันที พอหลายเดือนผ่านไปบริษัทเริ่มเลิกจ้างคน เธอเลยหางานใหม่ได้ก่อน ถือว่าเป็นนกรู้ตัวจริง (มีไหวพริบ เตรียมตัวก่อนเหตุการณ์ไม่ดีจะเกิด)
- ขณะที่เพื่อนยังลงทุนในหุ้นต่อ เขากลับถอนเงินออกก่อนหุ้นตกไม่กี่วัน ทุกคนเลยพูดว่าเขานกรู้จริง ๆ (รู้เท่าทันสถานการณ์และหาทางหลีกเลี่ยงความเสี่ยงได้ทันเวลา)
- ยังไม่ทันที่ฝ่ายบริหารจะประกาศยุบแผนก เขาก็รีบโยกย้ายตัวเองไปฝ่ายอื่นได้ทัน คนอื่นเลยมองว่าเขาเป็นนกรู้ (ไหวตัวทันก่อนมีการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลเสีย)
- พอเริ่มมีกระแสข่าวว่าโครงการจะถูกยุบ เขาก็รีบเก็บเอกสาร ย้ายข้อมูล และเปลี่ยนทีมอย่างรวดเร็ว นี่แหละนิยามของคำว่านกรู้ (ระวังตัวล่วงหน้าและปรับตัวก่อนสถานการณ์จะส่งผลเสียถึงตนเอง)