สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ไต่ไม้ลำเดียว
ไต่ไม้ลำเดียว หมายถึง
สำนวน “ไต่ไม้ลำเดียว” หมายถึง การกระทำใด ๆ ตามลำพัง โดยไม่มีที่พึ่งหรือไม่พึ่งพาผู้อื่น ซึ่งอาจเกิดความผิดพลาดได้ง่าย เปรียบเสมือนการเดินบนไม้เพียงลำเดียวที่แคบและไม่มั่นคง หากไม่มีใครช่วยพยุงหรือดูแล ก็เสี่ยงต่อการล้มหล่นได้ทุกเมื่อ สำนวนนี้มักใช้เพื่อเตือนว่าการลุยเดี่ยว ทำสิ่งใดตามลำพัง โดยไม่มีที่ปรึกษาหรือผู้สนับสนุน อาจทำให้เกิดผลเสียหรืออันตรายได้ กล่าวคือ “ผู้ที่กระทำการใด ๆ ตามลำพังตัวคนเดียวโดยไม่มีที่พึ่งหรือไม่พึ่งพาผู้อื่น อาจพลั้งพลาดได้” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากโคลงสุภาษิตในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เปรียบเทียบกับผู้ที่ต้องเดินบนสะพานแคบที่พาดด้วยไม้เพียงลำเดียว หรือปีนด้วยไม้ลำเดียว เมื่อตัวไม้สั่นไหวก็รู้สึกหวาดเสียว และเมื่อมองหาที่พึ่งก็ไม่มีใครให้พึ่งพิง สื่อถึงผู้ที่ต้องเผชิญปัญหาหรือทำสิ่งใดเพียงลำพัง ไม่มีผู้ช่วยเหลือ หากพลาดเพียงเล็กน้อยก็อาจล้มเหลวได้ทันที
โดยโคลงสุภาษิตที่ปรากฏในภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม (วัดพระแก้ว) โดยมีบทโคลงดังนี้:
“ไต่ ตพานพาดไม้ ลำเดียว
ไม้ สั่นหวั่นกายเสียว เมื่อเมื้อ
ลำ ฦกที่พึ่งเหลียว แลห่อน เห็นเฮย
เดียว ดั่งคนบเอื้อ พึ่งผู้พาศนา”
ซึ่งมีความหมายโดยรวมว่า ผู้ที่เดินอยู่บนสะพานที่ทำจากไม้เพียงลำเดียว เมื่อตัวไม้สั่นก็รู้สึกหวาดกลัว แต่เมื่อจะมองหาที่พึ่งก็ไม่มีใครให้พึ่งพิง ต้องเผชิญกับอันตรายเพียงลำพัง
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- หลังจากเพื่อนถอนตัวจากโปรเจกต์กะทันหัน เหลือฉันต้องทำทุกอย่างคนเดียว ทั้งวางแผน ติดต่อ และส่งงาน รู้สึกเหมือนไต่ไม้ลำเดียวตลอดทั้งสัปดาห์เลย (ต้องรับผิดชอบทุกอย่างตามลำพัง ไม่มีใครช่วยเหลือ)
- ป้าสายเปิดร้านขายขนมอยู่คนเดียว ทั้งทำ ทั้งขาย ไม่มีลูกหลานช่วย งานหนักก็ต้องสู้ไปคนเดียว เห็นแล้วสงสาร เหมือนไต่ไม้ลำเดียวในทุกวัน
- (ทำงานลำพังอย่างเหน็ดเหนื่อย โดยไม่มีที่พึ่งพิง)
- พอเข้าสู่ชีวิตวัยทำงานจริง ๆ ก็เริ่มรู้สึกว่าไม่มีใครช่วยตัดสินใจแทนเราได้อีกต่อไป ทุกอย่างต้องแบกรับเองเหมือนไต่ไม้ลำเดียวกลางความไม่แน่นอน
- (เผชิญชีวิตด้วยตัวเองล้วน ๆ โดยไม่มีผู้นำหรือคนคอยพยุง)
- พ่อค้าเจ้านี้ไม่เข้ากลุ่มใคร ไม่ร่วมมือใครในตลาด พอเจอปัญหาก็ต้องแก้คนเดียว จะว่าไปก็เหมือนไต่ไม้ลำเดียวที่เสี่ยงล้มได้ตลอด
- (เลือกทำธุรกิจลำพัง โดยไม่พึ่งพากลุ่มหรือเครือข่ายใด)
- พอมีปัญหาในครอบครัว ทุกคนเอาแต่นิ่งเงียบ ไม่ช่วยพูด ไม่ช่วยคิด ปล่อยให้แม่ต้องเดินเรื่องเอกสาร พูดคุย และเจรจาคนเดียว เหมือนไต่ไม้ลำเดียวอยู่กลางอากาศ
- (ต้องจัดการปัญหาทุกอย่างคนเดียว ไม่มีใครอยู่เคียงข้าง)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- หัวเดียวกระเทียมลีบ หมายถึง: ตัวคนเดียว โดดเดี่ยว ไม่มีพวกพ้อง