สำนวนไทยหมวดหมู่ ช. ชิงไหวชิงพริบ
ชิงไหวชิงพริบ หมายถึง
สำนวน “ชิงไหวชิงพริบ” หมายถึง การใช้ไหวพริบหรือปฏิภาณในการแก้ไขปัญหา หรือการเอาชนะกันด้วยความฉลาดและไหวพริบในการคิดหรือการกระทำ มักใช้ในสถานการณ์ที่มีการแข่งขัน การเจรจา หรือการต่อสู้ทางปัญญา ที่แต่ละฝ่ายต้องใช้ความฉลาดเฉลียวเพื่อเอาชนะอีกฝ่าย กล่าวคือ “การฉวยโอกาสเอาชนะหรือเอาเปรียบฝ่ายตรงข้ามโดยใช้ไหวพริบ” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากวรรณกรรมจีนเรื่อง “สามก๊ก” ซึ่งเป็นเรื่องราวของสงคราม การเมือง และการใช้กลยุทธ์ระหว่างก๊กต่าง ๆ โดยตัวละครสำคัญ เช่น ขงเบ้ง สุมาอี้ โจโฉ และซุนกวน ต่างต้องใช้ไหวพริบและปัญญาในการต่อสู้กันทั้งในสงครามและการเมือง เหตุการณ์สำคัญในสามก๊กที่สะท้อนแนวคิด “ชิงไหวชิงพริบ” ได้ดี เช่น
- ศึกฉางปาน ที่โจโฉใช้กำลังไล่ล่าเล่าปี่ แต่ขงเบ้งวางกลยุทธ์ช่วยให้เล่าปี่หนีรอด
- ศึกผาแดง ที่ขงเบ้งใช้กลอุบายเผากองเรือของโจโฉจนพ่ายแพ้อย่างยับเยิน
- ศึกระหว่างขงเบ้งและสุมาอี้ ซึ่งเป็นการดวลกันด้วยไหวพริบและกลยุทธ์ โดยไม่มีการใช้กำลังโดยตรง
ต่อมาสำนวนนี้ถูกนำมาต่อยอดในแนวคิดเกี่ยวกับการแข่งขันกันด้วยสติปัญญาและไหวพริบ ไม่ใช่เพียงแค่ในสงคราม แต่รวมถึงการแข่งขันในชีวิตประจำวัน เช่น ธุรกิจ การเมือง หรือแม้แต่การเจรจาต่อรอง ซึ่งแต่ละฝ่ายต้องรู้จักอ่านเกม ใช้ปฏิภาณ และแก้ไขสถานการณ์อย่างชาญฉลาดเพื่อให้ได้เปรียบ
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ในการเจรจาธุรกิจครั้งนี้ ทั้งสองฝ่ายต่างพยายามชิงไหวชิงพริบ กันตลอดเวลา เพื่อให้ได้ข้อเสนอที่ดีที่สุดสำหรับตนเอง (แสดงถึงการใช้ไหวพริบแข่งขันกันทางธุรกิจ)
- ในการเลือกตั้งครั้งนี้ ผู้สมัครแต่ละคนต่างใช้กลยุทธ์และนโยบายเพื่อดึงดูดคะแนนเสียง เรียกได้ว่าเป็นการชิงไหวชิงพริบ กันอย่างเข้มข้น (เปรียบถึงการแข่งขันทางการเมืองที่ต้องใช้ไหวพริบ)
- การสอบแข่งขันเพื่อเข้ามหาวิทยาลัยเต็มไปด้วยนักเรียนที่เตรียมตัวมาอย่างดี ต่างพยายามชิงไหวชิงพริบ กันด้วยความสามารถและความฉลาดเฉลียว (แสดงถึงการแข่งขันด้านสติปัญญาเพื่อเอาชนะ)
- ในวงสนทนาเรื่องหุ้น พี่ชายบอกว่า “เล่นหุ้นต้องใช้ความรู้และการวิเคราะห์อย่างรอบคอบ ไม่ใช่แค่ดวง ใครฉลาดกว่าก็ได้เปรียบ นี่แหละชิงไหวชิงพริบของจริง” (เปรียบถึงการใช้สติปัญญาในตลาดหุ้น)
- สองทีมฟุตบอลที่มีฝีมือสูสีกัน ต่างปรับแผนการเล่นและแก้เกมกันตลอดการแข่งขัน โค้ชพูดว่า “นัดนี้ไม่ใช่แค่เรื่องฝีเท้า แต่เป็นการชิงไหวชิงพริบระหว่างโค้ชทั้งสองฝ่ายด้วย” (แสดงถึงการแข่งขันที่ต้องใช้กลยุทธ์มากกว่าพละกำลัง)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- ขุดบ่อล่อปลา หมายถึง: การใช้กลอุบายเพื่อให้ฝ่ายหนึ่งหลงเชื่อโดยหวังผลประโยชน์จากอีกฝ่ายหนึ่ง
- แปดเหลี่ยมสิบสองคม หมายถึง: คนที่มีกลอุบาย มีเล่ห์เลี่ยม ไหวพริบรอบตัวมาก