สำนวนไทยหมวดหมู่ ท. ทนายหน้าหอ
ทนายหน้าหอ หมายถึง
สำนวน “ทนายหน้าหอ” หมายถึง คนที่ทำหน้าที่รับหน้าแทนนาย หรือหัวหน้าคนรับใช้ ซึ่งมักทำงานให้กับนายที่มีฐานะหรือยศศักดิ์สูง ทนายที่ประจำการอยู่บริเวณหน้าหอ (เรือนพัก” ของเจ้านายในสมัยโบราณโดยเฉพาะในวัง หรือในเรือนใหญ่ของขุนนาง ข้าราชการ หรือเจ้าขุนมูลนายที่มีฐานะสูง) คอยทำหน้าที่แทนเจ้านายในทุกเรื่อง ทั้งการต้อนรับแขก การประสานงาน และการจัดการธุระต่าง ๆ อย่างใกล้ชิด กล่าวคือ “ผู้รับหน้าแทนนาย, หัวหน้าคนรับใช้, ส่วนใหญ่เป็นนายที่มีฐานะหรือยศศักดิ์” นั่นเอง

ที่มาของสำนวน
มาจากยุคสมัยโบราณในสังคมไทย เมื่อเจ้านาย ขุนนาง หรือผู้มีศักดินาสูงพักอาศัยอยู่ใน “หอ” ซึ่งเป็นเรือนส่วนตัวหรือที่พักภายในวังหรือคฤหาสน์ “หอ” ถือเป็นเขตหวงห้าม มีความสำคัญและเป็นพื้นที่ส่วนบุคคลอย่างสูง ผู้ใดจะเข้าออกต้องได้รับอนุญาตเท่านั้น
เพื่อควบคุมการเข้าออกและดูแลกิจการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับตัวนายโดยตรง จึงมีการแต่งตั้ง “ทนาย” หรือคนรับใช้ที่ไว้ใจได้ให้ประจำอยู่บริเวณหน้าหอ ทนายเหล่านี้มีหน้าที่รับแขก รับเรื่องร้องเรียน ติดต่อประสานงาน และคัดกรองข้อมูลก่อนจะส่งต่อถึงนาย เรียกว่า “ทนายหน้าหอ” ซึ่งเป็นตำแหน่งที่มีบทบาทสำคัญมาก เพราะต้องมีไหวพริบ ความจงรักภักดี และความสามารถในการแก้ไขสถานการณ์ต่าง ๆ
เมื่อเวลาผ่านไป คนทั่วไปจึงนำคำว่า “ทนายหน้าหอ” มาใช้เปรียบเปรยถึงคนที่ทำหน้าที่รับเรื่องแทนนาย หรือตัวแทนที่ดูแลธุระสำคัญอย่างใกล้ชิดแทนนาย ทั้งในด้านการติดต่อประสานงานหรือการดูแลเรื่องส่วนตัว
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เมื่อวานนี้เสี่ยสมชายไม่ว่างมาเซ็นสัญญาด้วยตัวเอง เลยส่งทนายหน้าหอมาคุยรายละเอียดแทน ตั้งแต่เรื่องเงินมัดจำไปจนถึงเงื่อนไขการชำระเงิน (เปรียบเสมือนผู้แทนที่มีอำนาจรับผิดชอบงานแทนนาย)
- ในวังหลวงสมัยก่อน เวลาใครมีเรื่องเดือดร้อนอยากเข้าเฝ้าเจ้านาย จะต้องผ่านทนายหน้าหอเสียก่อน เพื่อให้คัดเลือกว่าควรเสนอเรื่องไหนถึงท่านเจ้า หรือควรตัดออก (เปรียบเสมือนด่านหน้าคัดกรองเรื่องแทนนาย)
- ระหว่างที่คุณหญิงไปต่างประเทศ ทนายหน้าหอที่เธอไว้วางใจจึงรับหน้าที่ดูแลสวน ดูแลคนงาน และจัดการจ่ายเงินเดือนทั้งหมดแทนเหมือนที่นายทำเอง (เปรียบเสมือนตัวแทนที่ดูแลกิจการทั้งหมดแทนนาย)
- ในงานเลี้ยงใหญ่คืนนี้ ท่านเจ้าคุณไม่ได้มาเอง แต่ส่งทนายหน้าหอมาคอยต้อนรับแขกสำคัญทุกคนอย่างเป็นทางการ จนไม่มีใครรู้สึกว่าขาดเจ้าบ้านเลยแม้แต่นิดเดียว (เปรียบเสมือนตัวแทนที่รักษาหน้าตาและหน้าที่ของนายได้สมบูรณ์)
- ตอนที่มีปัญหาในเรือน คนรับใช้ทุกคนไม่กล้าเข้าพบท่านเจ้าโดยตรง ต้องรายงานผ่านทนายหน้าหอก่อนทุกครั้ง เพราะท่านถือว่าทนายหน้าหอคือหูตาและมือขวาของตัวเอง (เปรียบเสมือนคนที่นายไว้ใจอย่างสูงให้จัดการเรื่องสำคัญทั้งหมด)