คำพังเพยหมวดหมู่ ข. ขายหน้าวันละห้าเบี้ย
ขายหน้าวันละห้าเบี้ย หมายถึง
คำพังเพย “ขายหน้าวันละห้าเบี้ย” หมายถึง การต้องอับอายขายหน้าอยู่ทุกวัน หรือเป็นประจำ กล่าวคือ ต้องเสียเกียรติยศ เสียศักดิ์ศรี ถูกหัวเราะเยาะอยู่ทุกวี่ทุกวัน เนื่องจากพฤติกรรมหรือการกระทำที่ไม่น่าภาคภูมิใจ ไม่ว่าจะโดยตั้งใจหรือไม่ก็ตาม คำพังเพยนี้มักใช้เปรียบเปรยถึงคนที่ทำให้ตัวเองหรือผู้อื่นอับอายอยู่บ่อยครั้ง กล่าวคือ “เรื่องที่ทำให้ต้องอับอายขายหน้าอยู่ทุกวัน” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพยนี้
มาจากวิถีชีวิตในอดีตที่การซื้อขายสินค้ามีการใช้เบี้ย (เปลือกหอยที่ใช้แทนเงิน) เป็นสื่อกลางแลกเปลี่ยน คำว่า “ขายหน้า” ในที่นี้หมายถึงการเสียเกียรติหรือศักดิ์ศรี เปรียบเหมือนการขายของที่มีราคาถูกจนทำให้สูญเสียคุณค่า คำว่า “วันละห้าเบี้ย” สื่อถึงการเกิดเรื่องอับอายซ้ำ ๆ ทุกวันในลักษณะของความคุ้นชินหรือเป็นกิจวัตร คำพังเพยนี้จึงสะท้อนถึงคนที่มักประสบกับเหตุการณ์เสียหน้า หรือแสดงพฤติกรรมไม่น่าภูมิใจอยู่ตลอดจนกลายเป็นเรื่องปกติ
ตัวอย่างการใช้คำพังเพยนี้
- สมชายเป็นพนักงานในบริษัทที่มักทำตัวไม่เหมาะสม เช่น พูดจาหยาบคาย ใส่เสื้อผ้าไม่สุภาพ หรือส่งงานล่าช้าต่อหน้าลูกค้า ทำให้เพื่อนร่วมงานและหัวหน้าเสียหน้าบ่อยครั้ง เพื่อน ๆ ถึงกับพูดว่า “สมชายชอบทำตัวแบบนี้เหมือนขายหน้าวันละห้าเบี้ย ไม่เคยคิดจะปรับปรุงเลย” (พฤติกรรมไม่เหมาะสมที่เกิดซ้ำ ๆ ทำให้เสียศักดิ์ศรีในที่ทำงาน)
- นักเรียนชื่อแดงมักโดนครูเรียกมาตำหนิหน้าเสาธงทุกเช้า เพราะไม่ทำการบ้าน หรือทำผิดระเบียบโรงเรียน เช่น มาโรงเรียนสายหรือทะเลาะกับเพื่อนจนกลายเป็นที่พูดถึงในกลุ่มเพื่อนร่วมชั้น ครูใหญ่ถึงกับกล่าวว่า “การกระทำแบบนี้ของแดงคงต้องขายหน้าวันละห้าเบี้ยอีกนาน ถ้าไม่ยอมเปลี่ยนพฤติกรรม” (แสดงถึงการทำผิดซ้ำ ๆ ที่ส่งผลต่อชื่อเสียงและภาพลักษณ์)
- นางสมรชอบวิพากษ์วิจารณ์เพื่อนบ้านในตลาดเป็นประจำ ไม่ว่าจะเรื่องการแต่งตัวหรือการทำธุรกิจจนกลายเป็นที่ไม่พอใจในหมู่พ่อค้าแม่ค้า และมักถูกตำหนิกลับต่อหน้าคนอื่น ทำให้เสียหน้าอยู่ตลอด เพื่อนบ้านพูดกันว่า “นางสมรนี่ไม่เบาเลย ขายหน้าวันละห้าเบี้ยยังไม่รู้สึกตัวอีก” (การพูดจาไม่เหมาะสมจนเป็นที่นินทาในสังคม)
- นายแดงติดนิสัยดื่มเหล้าเมามายทุกเย็น พอเมาก็ทะเลาะวิวาทกับคนในหมู่บ้านอยู่เป็นประจำ จนชาวบ้านเอาไปพูดถึงว่า “นายแดงนี่เหมือนขายหน้าวันละห้าเบี้ย ไม่รู้จักอายลูกอายเมีย” แม้คนในบ้านจะเตือนก็ยังไม่หยุดพฤติกรรมนี้ (พฤติกรรมซ้ำ ๆ ที่ทำให้ตัวเองและครอบครัวต้องอับอายต่อสังคม)
- ลูกจ้างบางคนในร้านอาหารมักมาทำงานสายทุกวัน แม้ถูกเตือนหลายครั้งก็ยังไม่ปรับตัว ทั้งยังทำจานหล่นและพูดไม่สุภาพกับลูกค้าอยู่เป็นประจำ หัวหน้าเลยตำหนิว่า “ถ้าไม่เลิกพฤติกรรมแบบนี้ เจ้าคงต้องขายหน้าวันละห้าเบี้ยให้ลูกค้าจำชื่อไปอีกนานแน่ ๆ” (แสดงถึงการไม่เปลี่ยนแปลงตัวเองจนสร้างความอับอายให้กับทั้งตัวเองและร้าน)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก Longdo Dict