สำนวนหมวดหมู่ ข. ขีดเส้นตาย
ขีดเส้นตาย หมายถึง
สำนวน “ขีดเส้นตาย” หมายถึง การกำหนดเวลาให้เสร็จสิ้นภารกิจหรือการกระทำบางอย่างวันสุดท้ายอย่างชัดเจน หากไม่สามารถทำได้ทันภายในเวลาที่กำหนด อาจมีผลเสียหรือบทลงโทษตามมา สื่อถึงการตั้งกำหนดเส้นตายเพื่อสร้างความเร่งรีบหรือบังคับให้เกิดความสำเร็จตามเป้าหมาย กล่าวคือ “การกำหนดวันหรือเวลาสุดท้ายให้” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากคำภาษาอังกฤษ “Deadline” ซึ่งแปลตรงตัวว่า “เส้นตาย” มีที่มาจากระบบการควบคุมในเรือนจำยุคเก่า โดยในเรือนจำจะมีการขีดเส้นรอบพื้นที่ เพื่อกำหนดเขตที่นักโทษสามารถเคลื่อนไหวได้ หากนักโทษคนใดก้าวออกนอกเส้นนี้ ผู้คุมมีสิทธิ์ยิงจนเสียชีวิตได้โดยทันที เส้นนี้จึงเปรียบเหมือนเส้นแห่งความเป็นและความตาย
ต่อมา “เส้นตาย” ถูกนำมาใช้ในบริบทการทำงานและการบริหารเวลา หมายถึง กำหนดเวลาสุดท้าย ที่งานจะต้องเสร็จสิ้น หากไม่สามารถทำตามได้ทัน ก็อาจเกิดผลกระทบที่ร้ายแรง เช่น โครงการล้มเหลว หรือผู้ที่รับผิดชอบต้องเผชิญกับบทลงโทษ เปรียบเหมือนการก้าวข้ามเส้นที่นำไปสู่ผลลัพธ์ที่ไม่พึงประสงค์
การนำคำว่า “ขีดเส้นตาย” มาใช้ในภาษาไทย จึงสะท้อนถึงความจริงจังและความเคร่งครัดในเรื่องของการกำหนดเวลา เพื่อให้ทุกฝ่ายตระหนักถึงความสำคัญของการทำงานให้เสร็จตามกำหนดที่วางไว้
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- ผู้จัดการกล่าวว่า “แผนการตลาดสำหรับสินค้าใหม่ต้องเสร็จภายในวันศุกร์นี้ ผมขีดเส้นตายให้ทุกคนส่งเอกสารและรายงานภายในเวลา 5 โมงเย็น หากใครส่งล่าช้าจะไม่อนุมัติให้เข้ากระบวนการผลิต” ทีมงานทุกคนจึงต้องเร่งมือทำงานอย่างหนัก เพื่อให้ทันกำหนดที่วางไว้ (หมายถึงการกำหนดเวลาให้ชัดเจน เพื่อให้คนในทีมรู้ถึงความสำคัญและเร่งรัดให้งานเสร็จตรงเวลา)
- ครูประกาศว่า “ครูขีดเส้นตายให้นักเรียนทุกคนส่งโครงงานภายในสิ้นสัปดาห์นี้ หากใครส่งไม่ทันจะถูกตัดคะแนน 20% ของคะแนนรวม” นักเรียนบางคนที่ยังทำงานไม่เสร็จรีบกลับบ้านไปทำงานให้เสร็จในคืนนั้น (หมายถึงการกำหนดเวลาและผลลัพธ์ที่จะเกิดขึ้นหากไม่ปฏิบัติตาม)
- หัวหน้าฝ่ายผลิตแจ้งว่า “ผมขีดเส้นตายให้ทีมงานทุกฝ่ายเร่งผลิตสินค้าล็อตนี้ให้เสร็จภายใน 3 วัน เพราะลูกค้าต้องการสินค้าโดยด่วน หากไม่ทันกำหนด บริษัทจะต้องเสียค่าปรับจำนวนมาก” ทำให้ทุกคนในสายการผลิตทำงานอย่างเต็มที่แม้ต้องเพิ่มชั่วโมงการทำงาน (หมายถึงการกำหนดเวลากับแรงกดดันที่มีผลกระทบตามมา)
- แม่พูดกับลูกว่า “แม่ขีดเส้นตายให้ลูกเก็บห้องให้เรียบร้อยก่อนพรุ่งนี้เช้า ถ้ายังรกอยู่ แม่จะทิ้งของเล่นที่ไม่เก็บให้หมด” ลูกรีบจัดห้องและเก็บของอย่างเป็นระเบียบเพราะกลัวจะถูกแม่ทำตามคำขู่ (หมายถึงการตั้งเงื่อนไขและเวลากับผลที่ตามมาเพื่อให้เกิดการปฏิบัติ)
- ผู้ควบคุมงานแจ้งว่า “บริษัทขีดเส้นตายให้ส่งมอบโครงการนี้ภายในสิ้นเดือน หากงานล่าช้า บริษัทจะถูกปรับวันละ 100,000 บาท” ทำให้ทีมช่างต้องทำงานตลอดทั้งวันทั้งคืนเพื่อเร่งให้โครงการเสร็จตามกำหนด (หมายถึงการกำหนดเส้นตายที่ชัดเจนเพื่อป้องกันการล่าช้าพร้อมผลกระทบที่ตามมา)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT