สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ช. ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน
ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน หมายถึง
สุภาษิต “ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน” หมายถึง การนำปัญหาหรือภัยอันตรายเข้ามาสู่ตนเองหรือบ้าน, ครอบครัวโดยรู้เท่าไม่ถึงการณ์ หรือขาดการไตร่ตรอง เปรียบเสมือนการดึงน้ำเข้ามาให้ท่วมสูงจนกลายเป็นอันตรายต่อตนเอง หรือการนำศัตรูเข้ามาในบ้านโดยไม่ระวัง สุดท้ายกลับสร้างความเดือดร้อนให้กับตัวเองและคนรอบข้าง กล่าวคือ “การนำศัตรูเข้าบ้าน” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากมหาเวสสันดรชาดก กัณฑ์กุมาร ซึ่งเป็นตอนที่ชูชก ต้องการขอพระกุมารกัณหาชาลี ไปเป็นทาสของตน ชูชกเป็นพราหมณ์เฒ่าที่ต้องการ นำกัณหาชาลีไปเป็นทาสให้ภรรยาของตน แต่ รู้ว่าหากขอตรง ๆ อาจถูกปฏิเสธ เขาจึงใช้วิธีพูดจาหว่านล้อม ยกย่องสรรเสริญพระเวสสันดร ว่าเป็นกษัตริย์ผู้มีพระเมตตา เสียสละทุกอย่างเพื่อการให้ทาน
พระเวสสันดรซึ่งเป็นผู้มีจิตใจโอบอ้อมอารีและยึดมั่นในการบำเพ็ญทานบารมี เมื่อถูกชูชกขอเช่นนั้น ก็ยอมมอบพระโอรสและพระธิดาให้ โดยไม่ได้เฉลียวใจว่าสิ่งที่ทำไปอาจทำให้เด็กทั้งสองต้องทนทุกข์ทรมาน
ในที่นี้พระเวสสันดรเปรียบได้กับคนที่ “ชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน” เพราะแม้จะมีเจตนาดีในการให้ทาน แต่กลับมอบลูกของตนเองให้กับคนที่มีเจตนาไม่ดี ทำให้เกิดความเดือดร้อนตามมา
- “ชักน้ำเข้าลึก” เปรียบถึง การทำสิ่งที่ดูเหมือนดีหรือมีประโยชน์ แต่กลับส่งผลเสียหายรุนแรงตามมา
- “ชักศึกเข้าบ้าน” เปรียบถึง การนำศัตรูเข้ามาใกล้ตัว หรือการไว้วางใจคนที่ไม่ควรไว้ใจ ซึ่งสุดท้ายทำให้เกิดปัญหา
แยกเป็นสองประโยค โดยคำว่า “ชักน้ำเข้าลึก” คือการที่ชาวนาทดน้ำเข้านาเข้าสวนของตนเอง แต่ถ้าน้ำเข้ามามากจนลึกเกินไป ก็จะเป็นผลเสียต่อไร่นา ส่วน “ชักศึกเข้าบ้าน” คือการชี้ทางให้ศัตรูเข้ามาทำลายบ้านเมืองของตนเอง
จากเรื่องนี้พระเวสสันดรไม่ได้ระวังตัวว่าชูชกเป็นคนเช่นไร และยอมให้ลูกของตนไปอยู่กับเขาโดยไม่รอบคอบ ทำให้เกิดความทุกข์ตามมา ซึ่งตรงกับความหมายของสุภาษิตที่ว่า บางครั้งการกระทำที่เราคิดว่าดี อาจกลายเป็นการนำภัยมาสู่ตัวเองและครอบครัว
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- เจ้าของบริษัทว่าจ้างคนที่เคยมีประวัติฉ้อโกงเข้ามาดูแลการเงินขององค์กร โดยไม่ตรวจสอบให้ดี สุดท้ายเงินบริษัทหายไปหลายล้าน ถือเป็นการชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน (เปรียบถึงการนำคนที่ไม่น่าไว้วางใจเข้ามาทำให้เกิดปัญหา)
- หญิงสาวให้เพื่อนที่ไว้ใจยืมเงินจำนวนมากโดยไม่ทำสัญญา สุดท้ายเพื่อนหนีหายไปไม่คืนเงิน คนรอบข้างเตือนเธอแล้วว่านี่คือการชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน แต่เธอไม่เชื่อ (เปรียบถึงการทำสิ่งที่คิดว่าดี แต่กลายเป็นภัยต่อตัวเอง)
- ผู้นำประเทศเปิดให้ต่างชาติลงทุนโดยไม่วางมาตรการป้องกัน สุดท้ายเกิดปัญหาควบคุมไม่ได้ เศรษฐกิจเสียหาย นักวิเคราะห์จึงวิจารณ์ว่านี่คือกรณีของชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน (แสดงถึงการตัดสินใจที่นำปัญหาเข้ามาสู่ประเทศ)
- หัวหน้าพูดกับลูกน้องว่า “ฉันเตือนแล้วว่าอย่ารับพนักงานที่เคยมีปัญหาเรื่องทุจริตเข้ามาทำงาน ตอนนี้เห็นหรือยังว่านี่มันชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้านชัด ๆ” (ตำหนิการตัดสินใจที่ผิดพลาด ซึ่งนำปัญหามาสู่บริษัท)
- เพื่อนพูดว่า “เธอไปคบกับคนที่มีแต่ข่าวเสียหายแบบนั้น ระวังให้ดีนะ เดี๋ยวจะกลายเป็นชักน้ำเข้าลึก ชักศึกเข้าบ้าน แล้วจะเสียใจทีหลัง” (เตือนให้ระวังการคบหาคนที่อาจนำปัญหามาให้)