สำนวนหมวดหมู่ ก. กินน้ำใต้ศอก
กินน้ำใต้ศอก หมายถึง
สำนวน “กินน้ำใต้ศอก” หมายถึง การยอมเป็นรองผู้อื่นหรือยอมอยู่ในฐานะที่ต่ำกว่า โดยเฉพาะในความสัมพันธ์ที่มีความรักหรือผูกพัน แต่ไม่สามารถเป็นตัวเลือกหลักหรือคนสำคัญได้ มักใช้ในบริบทของความรักที่ต้องยอมรับสถานะที่ด้อยกว่าคนอื่น หรือเป็นคนที่ต้องอยู่ในเงื่อนไขที่เสียเปรียบ กล่าวคือ “จำต้องยอมเป็นรองเขา, ไม่เทียมหน้าเทียมตาเท่า, (มักหมายถึงเมียน้อยที่ต้องยอมลงให้แก่เมียหลวง)” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากการเปรียบเทียบการกินน้ำด้วยกระบวย น้ำที่รั่วออกมาตรงด้ามกระบวยจะไหลมาสู่แขนแล้วสิ้นสุดหยดลงตรงปลายข้อศอก คาดว่ามาจากวัฒนธรรมของอินเดียการแบ่งชนชั้นวรรณะ โดยการกินสะอาด คนกินน้ำแล้วมีคนอีกคนหนึ่งก้มลงแล้วเอามือไปรองกินน้ำที่หยดใต้ศอก คนที่ไปกินน้ำที่ใต้ศอกเขานั้น คงจะเป็นจัณฑาล หรือไม่ก็ศูทร จึงจะไปกินน้ำร่วมบ่อกับคนที่วรรณะสูงไม่ได้ เพราะตำแหน่งหรือสถานะที่ต่ำกว่า โดยคำว่า “น้ำใต้ศอก“ หมายถึงน้ำที่ไหลจากส่วนล่างของแขนหรือศอก ซึ่งเป็นบริเวณที่ต่ำสุดเมื่อยืนหรือนั่ง
แต่ในสังคมและวัฒนธรรมไทยให้ความสำคัญกับลำดับชั้นในครอบครัว โดยเฉพาะความสัมพันธ์ระหว่างสามีและภรรยา ในบริบทของสังคมไทย ภรรยาหลวงหรือคู่สมรสหลักจะถูกยอมรับว่าเป็นผู้มีศักดิ์ศรีและสถานะที่สูงกว่า ซึ่งแสดงถึงการได้รับการยอมรับและให้เกียรติ ขณะที่เมียน้อยหรือผู้ที่มาอยู่ในฐานะรองจะต้องยอมรับในสถานะที่ด้อยกว่าและไม่ถูกยอมรับอย่างเต็มที่ในสังคม
การใช้สำนวนนี้เปรียบเหมือนน้ำใต้ศอก ซึ่งหมายถึงการยอมอยู่ในตำแหน่งที่ต่ำกว่า และไม่ได้รับสิทธิ์หรือความสำคัญเทียบเท่าภรรยาหลวง เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงการที่คนไทยให้ความสำคัญกับลำดับชั้นและศักดิ์ศรีในครอบครัว รวมถึงการต้องการให้สถานภาพของภรรยาหลวงชัดเจนและเป็นที่ยอมรับ ขณะที่เมียน้อยจะต้องยอมรับสถานะของตนว่าเป็นรอง
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- เธอยอมกินน้ำใต้ศอกคนอื่นเพื่อจะได้อยู่ใกล้เขา ทั้งที่รู้ว่าเขามีแฟนแล้ว (หมายถึงเธอยอมรับสถานะที่ด้อยกว่า ยอมเป็นรองแฟนของเขา)
- ทำไมต้องยอมกินน้ำใต้ศอกแบบนี้ อยู่คนเดียวอาจจะดีกว่าด้วยซ้ำ (หมายถึงการเตือนว่าควรเลือกอยู่ในสถานะที่มีศักดิ์ศรีมากกว่ายอมเป็นรองคนอื่น)
- พี่สาวคอยบอกน้องสาวเสมอว่า อย่ายอมกินน้ำใต้ศอกใคร ถ้ารักใครต้องเป็นตัวจริงเท่านั้น (แสดงถึงการเตือนน้องสาวไม่ให้ยอมอยู่ในสถานะรองหรือเป็นเพียงตัวเลือกที่ด้อยกว่า)
- เขายอมกินน้ำใต้ศอกทั้งที่รู้ว่าคนที่เขารักไม่ให้ความสำคัญกับเขาเลย (หมายถึงการยอมรับสถานะที่ด้อยกว่าของคนที่ตนรัก แม้จะไม่ได้รับความสำคัญเท่าที่ควร)
- ฉันไม่อยากเห็นเพื่อนต้องกินน้ำใต้ศอกใครแล้ว ถ้าเขาไม่เห็นค่าเธอ ก็ถอยออกมาดีกว่า (เป็นการแนะนำเพื่อนให้เลิกยอมเป็นรองในความสัมพันธ์ที่ไม่ให้คุณค่า)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT