สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ถ. ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยาก, ถลำร่องชักง่าย ถลำกายใจยาก
ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยาก หมายถึง
สุภาษิต “ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยาก” หมายถึง การพลั้งพลาดเล็กน้อยในตอนแรก ยังพอแก้ไขหรือถอนตัวได้ง่าย แต่หากปล่อยให้เลยเถิดจนลึกซึ้งหรือผูกพันมากขึ้น การจะกลับตัวหรือถอนใจย่อมยากกว่าเดิมหลายเท่า
เปรียบเสมือนการเดินพลาดตกลงไปในร่องพื้น ยังสามารถชักเท้ากลับขึ้นมาได้ง่าย แต่หากถลำทั้งกายลงไป หรือถลำใจไปกับความรัก ความหลง หรือการกระทำบางอย่าง การจะดึงตัวเองกลับออกมา ย่อมลำบากกว่ามาก กล่าวคือ “การพลาดถลำตกลงไปในร่องพื้นยังสามารถชักเท้ากับขึ้นมาได้ แต่ถ้าถลำใจหลงรักมาก ๆ เข้าจะถอนออกได้ยาก” หรือ “การตกหลุมรักใครไปแล้ว ย่อมที่จะตัดใจไม่ให้รักได้ยาก” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
สุภาษิตนี้เกิดจากการสังเกตพฤติกรรมของมนุษย์และธรรมชาติของการดำเนินชีวิต โดยนำคำว่า “ถลำ” ซึ่งหมายถึง การพลาดตก หรือลื่นไถลลงไป มาใช้เปรียบเทียบถึงการเริ่มต้นทำบางสิ่งโดยไม่ได้ตั้งใจ หรือเผลอไผลเข้าไป
- คำว่า “ถลำร่อง” เปรียบเสมือนการเผลอเหยียบหรือตกลงไปในร่องพื้น ซึ่งแม้จะพลาด แต่ก็ยังสามารถชักเท้ากลับขึ้นมาได้ง่าย
- ส่วน “ถลำกาย” สื่อถึงการที่ทั้งตัวหรือจิตใจเผลอลงลึก ไปในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น ความรัก ความหลง หรือการกระทำผิด หากถลำลึกมากเข้า การจะถอนตัวหรือแก้ไขกลับมา จะยากเย็นกว่ามาก
ดังนั้นแล้วจึงเปรียบเปรยถึงการตกลงไปในร่องพื้นดิน ที่แม้จะพลาดพลั้ง แต่ยังสามารถชักเท้ากลับขึ้นมาได้ง่าย เปรียบเหมือนความผิดพลาดเล็กน้อยในตอนต้นที่ยังแก้ไขได้ แต่ถ้าถลำทั้งกาย หรือถลำใจลงไปลึก เช่น หลงรัก หลงผิด หรือเผลอทำสิ่งไม่ดีซ้ำ ๆ จนผูกพันหรือฝังรากลึกในจิตใจแล้ว การจะดึงตนเองกลับมาย่อม ยากเย็นกว่าหลายเท่า
สุภาษิตนี้สะท้อนแนวคิดของคนโบราณที่สอนให้ระมัดระวังตั้งแต่เริ่มต้น อย่าคิดว่าสิ่งเล็กน้อยจะไม่มีผล เพราะหากปล่อยให้ถลำลึกแล้ว การถอนตัวอาจสายเกินไป หรือสร้างความทุกข์ยากในภายหลัง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- ตอนแรกฟ้าแค่คุยเล่นกับคนมีแฟนอยู่แล้วเพราะรู้สึกเหงา แต่พอนานเข้าเธอกลับถลำใจจนถอนตัวไม่ขึ้น เพื่อนจึงเตือนว่า “เธอกำลังเจอแบบถลำร่องชักง่าย ถลำใจชักยากแล้วล่ะ” (เริ่มต้นผิดเล็กน้อยอาจดูไม่น่ากลัว แต่เมื่อถลำลึกไปแล้ว การถอนตัวจะยากกว่ามาก)
- ต้นลองสูบบุหรี่เพราะเพื่อนชวนบอกว่าไม่เป็นไร ลองแค่ครั้งเดียว แต่พอเสพติดเข้าแล้วเลิกไม่ได้ ครูจึงพูดขึ้นว่า “นี่แหละ ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยาก” (เตือนว่าอย่าคิดว่าการลองเล่น ๆ จะไม่มีผล เพราะอาจกลายเป็นนิสัยที่เลิกยาก)
- ตอนแรกอาร์ทแค่โกหกเรื่องเล็ก ๆ กับหัวหน้า พอถูกจับไม่ได้ก็เริ่มโกหกเพิ่มเพื่อกลบเรื่องเดิม จนสุดท้ายเรื่องบานปลาย หัวหน้าพูดขึ้นว่า “จำไว้นะ ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยาก” (การเริ่มโกหกเล็ก ๆ นำไปสู่ความยุ่งยากที่ควบคุมไม่ได้ในภายหลัง)
- เพื่อนบางคนแค่เริ่มเล่นหุ้นแบบเก็งกำไรด้วยความหวังว่าจะรวยเร็ว สุดท้ายขาดทุนจนถอนตัวยากเพราะไม่ยอมรับความจริง จึงมีคนพูดว่า “แบบนี้แหละ ถลำร่องชักง่าย ถลำใจชักยาก” (แสดงถึงการหลงผิดในความโลภที่เริ่มจากเล็กน้อย แต่พากลายเป็นวงจรอันตราย)
- อรเริ่มแค่แสดงความสนิทสนมกับเจ้านายเพื่อความก้าวหน้า แต่เมื่อมีผลประโยชน์ตามมา เธอกลับถลำลึกจนรู้สึกผิดและถอนตัวยาก เพื่อนร่วมงานจึงพูดว่า “บางครั้งความตั้งใจดีตอนแรกก็กลายเป็นกับดัก ถลำร่องชักง่าย ถลำกายชักยากจริง ๆ” (เตือนว่าเจตนาดีในตอนต้น หากไม่รู้ลิมิต อาจนำไปสู่ผลเสียที่ถอนตัวไม่ทัน)