สำนวนหมวดหมู่ ก. กินปูนร้อนท้อง
กินปูนร้อนท้อง หมายถึง
สำนวน “กินปูนร้อนท้อง” หมายถึง การที่คนทำความผิดหรือมีความลับบางอย่างแล้วเกิดความวิตกกังวล เดือดร้อนขึ้นเอง กลัวว่าคนอื่นจะรู้ จนแสดงท่าทีที่ผิดปกติหรือเผยพิรุธออกมา คำว่า “ปูน” ในที่นี้ หมายถึงปูนแดงที่ใช้กินกับหมาก ซึ่งหากกินเข้าไปอาจทำให้รู้สึกไม่สบายหรือแสบท้องได้ การเปรียบเปรยนี้จึงสื่อถึงคนที่ทำผิดแล้วรู้สึกกระวนกระวาย จนเผลอแสดงอาการหรือคำพูดที่ทำให้คนอื่นสังเกตได้ กล่าวคือ “ทำอาการมีพิรุธขึ้นเอง, แสดงอาการเดือดร้อนขึ้นเอง” นั่นเอง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากความเชื่อพื้นบ้านที่ว่าหากนำปูนแดง (ปูนที่ใช้กินกับหมาก) ไปล่อให้ตุ๊กแกกินเข้าไป ตุ๊กแกจะมีอาการผิดปกติ เช่น งัวเงียหรือส่งเสียงร้องแก๊ก ๆ ไม่หยุด ซึ่งคนโบราณมักตีความว่าอาการที่ตุ๊กแกแสดงออกมานั้นเกิดจากการรู้สึกร้อนท้องหรือไม่สบายหลังจากกินปูนเข้าไป
การเปรียบเปรยนี้จึงถูกนำมาใช้กับคนที่ทำผิดหรือมีความลับ แล้วแสดงอาการกระวนกระวายหรือพิรุธออกมา คล้ายกับตุ๊กแกที่กินปูนแล้วมีอาการไม่สบาย การที่คนทำผิดแล้ววิตกกังวลว่าจะถูกจับได้จึงมักเผลอแสดงท่าทีผิดปกติออกมาให้คนสังเกตเห็น สำนวนนี้จึงกลายเป็นเครื่องเตือนใจว่า ความรู้สึกผิดที่ซ่อนอยู่ในใจมักทำให้คนแสดงออกอย่างไม่ตั้งใจ
ตัวอย่างการใช้สำนวนนี้
- เมื่อเงินในแผนกหายไป ผู้จัดการเริ่มตั้งคำถามกับทุกคน ทันใดนั้นสมชายเริ่มแสดงอาการกระสับกระส่ายและตอบไม่ตรงคำถาม ทำให้เพื่อนร่วมงานสังเกตได้ว่าเขาดูมีพิรุธอย่างมาก (เปรียบถึงการที่คนทำผิดแล้วรู้สึกวิตกจนเผยพิรุธออกมา)
- หลังจากที่ข่าวลือเรื่องเอกสารลับรั่วไหลไปถึงฝ่ายตรงข้าม พนักงานคนหนึ่งแสดงท่าทางระแวงและรีบหลบเลี่ยงไม่อยากถูกสอบสวน ทั้งที่ไม่มีใครเอ่ยถึงเขา ทำให้ทุกคนเริ่มสงสัยในตัวเขามากขึ้นเรื่อย ๆ (แสดงถึงความกระวนกระวายที่แสดงออกมาเพราะรู้สึกผิด)
- นิดาซึ่งเป็นผู้ถือเงินค่าอาหารของกลุ่ม แอบเอาเงินบางส่วนไปใช้ พอเพื่อน ๆ ถามเรื่องค่าใช้จ่าย เธอกลับหลบตาและแสดงอาการไม่สบายใจ เพื่อน ๆ จึงเริ่มสังเกตและคิดว่าเธอน่าจะทำอะไรบางอย่างที่ไม่ถูกต้อง (บ่งบอกถึงการเผยความลับผ่านท่าทางเพราะความรู้สึกผิด)
- เมื่อครูถามว่ามีใครในห้องที่แอบลอกการบ้านกัน นักเรียนทุกคนเงียบ มีเพียงจ่อยที่หันไปมองเพื่อนข้าง ๆ อย่างร้อนรน จนครูสังเกตได้ว่าเขามีอาการไม่ปกติ (แสดงถึงการเผยความลับออกมาเพราะความกลัว)
- หลังจากทำความผิดแล้วไม่มีใครรู้ตัว หัวหน้าที่ทำผิดพยายามจะนิ่งเฉย แต่พอมีการสอบถามรายละเอียด เขากลับพูดแก้ตัวซ้ำไปซ้ำมา ราวกับคนกินปูนร้อนท้อง จนเพื่อนร่วมงานจับได้ว่าเขาดูมีท่าทีไม่ปกติ (สื่อถึงคนที่มีความลับแล้วแสดงอาการผิดปกติออกมา)
รู้จักสำนวน, สุภาษิต, อื่น ๆ ได้ที่ goodproverb.com
อ้างอิงความหมายจาก LONGDO DICT