สำนวนไทยหมวดหมู่ ก. กินข้าวลิง
กินข้าวลิง หมายถึง
สำนวน “กินข้าวลิง” หมายถึง กินสิ่งที่พอจะหาได้เพื่อประทังชีวิตชั่วคราว เมื่อไปตกอยู่ในสถานการณ์ที่ ไม่มีอาหารหรือทางเลือกอื่น มักใช้กับการเดินทางไกลหรืออยู่ในพื้นที่ทุรกันดาร เช่น รถเสียกลางทาง ต้องรอความช่วยเหลือเป็นเวลานาน
เปรียบเสมือนการกินข้าวของลิงคือผลไม้หรืออาหารที่ลิงเก็บกินตามทาง เมื่อมนุษย์ตกอยู่ในสถานการณ์ฉุกเฉินก็ต้องช่วยตัวเองโดยใช้สิ่งรอบตัวประทังความหิว แสดงถึงการ เอาตัวรอดชั่วคราวด้วยสิ่งที่หาได้ กล่าวคือ “การกินสิ่งที่พอจะหาได้ เพราะไปตกอยู่ในที่ที่ไม่มีอาหารจะกิน” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากวิถีชีวิตและการเดินทางในอดีต เมื่อผู้คนต้องเดินทางไกลออกต่างจังหวัด หรือไปยังพื้นที่ทุรกันดาร ถนนหนทางไม่สะดวกสบาย รถยังไม่แพร่หลาย การเกิดเหตุการณ์รถเสียกลางทางถือเป็นเรื่องใหญ่ และมือถือติดต่อสื่อสารก็ยังไม่มี
หากรถเสียกลางป่าหรือตามข้างทางที่ไม่มีบ้านคนหรือร้านอาหาร สิ่งที่ผู้เดินทางทำได้คือต้องช่วยตัวเองเพื่อประทังความหิว สิ่งรอบตัว เช่น ผลไม้ หรืออาหารที่ขึ้นตามริมทาง จึงถูกนำมาประทังชีวิตชั่วคราว ซึ่งก็เหมือนข้าวของลิงที่ลิงเก็บกินตามทาง
ดังนั้น สำนวน “กินข้าวลิง” จึงสื่อถึงการกินสิ่งที่พอจะหาได้ในสถานการณ์ฉุกเฉิน หรือเอาตัวรอดด้วยของที่อยู่ใกล้มือ ในสมัยนี้ สถานการณ์แบบนี้เกิดน้อยลงเพราะสามารถโทรขอความช่วยเหลือหรือใช้บริการลากรถได้ทันที แต่สำนวนยังคงถูกใช้เพื่อสื่อถึงการ ประทังความจำเป็นด้วยสิ่งที่มีอยู่รอบตัว
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ระหว่างไปต่างจังหวัด รถเกิดเสียกลางทาง ทุกคนต้องรอกว่ารถจะผ่านมาช่วยเป็นชั่วโมง ๆ ทำให้ต้องหยิบผลไม้ริมทางมากินประทังหิวแบบกินข้าวลิงกันไปก่อน
- เนื่องจากงบประมาณยังไม่โอนเข้ามา ทีมงานจึงต้องใช้วัสดุเก่าที่มีอยู่ทำงานไปก่อน แม้ไม่ครบถ้วนแต่พอแก้ปัญหาได้ชั่วคราว ถือเป็นการกินข้าวลิงในงานนี้
- เมื่อร้านอาหารปิดหมดกลางดึก และตู้เย็นก็ว่างเปล่า เธอจึงหยิบผลไม้และขนมที่เหลืออยู่มากินประทังความหิว ถือว่าเป็นการกินข้าวลิงไปก่อน
- เดือนนี้เงินเดือนยังไม่ออก ต้องหยิบเงินสำรองหรือของที่พอมีในบ้านมาใช้จ่ายชั่วคราว ต้องกินข้าวลิงประทังสถานการณ์ไปก่อน
- วิชิตขับรถขึ้นดอยสูงระหว่างทางเกิดรถเสียกลางป่า มือถือก็ไม่มีสัญญาณ ต้องรอความช่วยเหลือหลายชั่วโมง เขาจึงหยิบผลไม้ริมทางมากินประทังความหิว นี่แหละกินข้าวลิงโดยแท้