คำพังเพยไทยหมวดหมู่ ช. ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน
ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน หมายถึง
คำพังเพย “ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน” หมายถึง ชีวิตไม่แน่นอน ชีวิตคนเรามีขึ้นมีลง สลับกันไป ไม่มีใครที่จะโชคร้ายหรือโชคดีตลอดไป อุปสรรคและโอกาสหมุนเวียนเปลี่ยนกันมาเสมอ เปรียบเสมือนการใช้ชีวิตที่มีทั้งช่วงเวลาที่ลำบากและช่วงเวลาที่รุ่งเรือง จึงไม่ควรย่อท้อเมื่อเจอปัญหา เพราะวันหนึ่งอาจกลับมาดีขึ้นได้ กล่าวคือ “ในช่วงชีวิตของคนเราไม่มีอะไรเป็นที่แน่นอน มีทั้งสุขและทุกข์ มีทั้งดีและร้าย สลับกันไป” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพย
คำพังเพยนี้มีรากฐานมาจาก คติความเชื่อของคนไทยที่ได้รับอิทธิพลจากพุทธศาสนาและหลักเวรกรรม ซึ่งเชื่อว่าชีวิตของมนุษย์มีความไม่แน่นอน ไม่มีใครที่โชคร้ายหรือโชคดีตลอดไป ทุกสิ่งล้วนเปลี่ยนแปลงได้ตามกรรมและกาลเวลา
ตัวเลข “เจ็ด” ในสำนวนนี้ อาจไม่ได้มีความหมายตายตัวในเชิงปริมาณ แต่เป็นตัวเลขที่ใช้สื่อถึง จำนวนรอบของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นซ้ำๆ ในชีวิต ซึ่งพบได้บ่อยในความเชื่อและวรรณกรรมไทย เช่น “เวียนว่ายตายเกิดเจ็ดชาติ” หรือ “ขึ้นวิมานเจ็ดชั้น” ที่ล้วนแต่ใช้ “เจ็ด” เป็นสัญลักษณ์ของวัฏจักร
แนวคิดนี้ยังสอดคล้องกับพุทธศาสนาและคติเรื่องไตรลักษณ์ (อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา) ที่กล่าวถึงความไม่เที่ยงของชีวิต สิ่งที่ดีในวันนี้อาจกลายเป็นร้ายในวันหน้า และสิ่งที่เลวร้ายในตอนนี้ก็อาจพลิกกลับมาดีได้
ดังนั้นคำพังเพยนี้จึงมีจุดกำเนิดจากแนวคิดเรื่องความผันผวนของชีวิต ที่สืบทอดมาตั้งแต่สมัยโบราณ และใช้เพื่อปลอบใจหรือเตือนสติให้คนเราไม่ประมาท ไม่ท้อแท้เมื่อเผชิญอุปสรรค และไม่หลงระเริงเมื่อประสบความสำเร็จ เพราะชีวิตมีขึ้นมีลงเสมอ
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- แม้ตอนนี้เขาจะลำบาก แต่ใครจะรู้ อนาคตอาจพลิกผัน เพราะชีวิตคนเราชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน ไม่มีอะไรแน่นอน (ชีวิตมีขึ้นมีลงเสมอ อย่าท้อแท้กับอุปสรรค)
- ป้าแดงเคยเป็นแม่ค้าเร่ ต้องดิ้นรนหาเช้ากินค่ำ แต่ตอนนี้เปิดร้านใหญ่มีรายได้ดี สมกับคำว่าชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน (แม้ชีวิตเคยลำบาก แต่ก็อาจดีขึ้นได้เมื่อถึงเวลา)
- อย่าหัวเราะเยาะคนที่กำลังตกอับ เพราะวันหนึ่งเขาอาจกลับมายิ่งใหญ่ได้ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน ไม่มีใครโชคร้ายหรือโชคดีตลอดไป (ไม่ควรดูถูกผู้อื่น เพราะชีวิตเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา)
- ที่ร้านกาแฟ ก้อยนั่งเช็กข่าวสารในมือถือก่อนเงยหน้าคุยกับเมย์ ก้อยเล่า “แกได้ข่าวไหม นุชตกงานแล้ว ต้องไปขายของตลาดนัด” เมย์ตอบว่า “อย่าเพิ่งมองว่าเป็นเรื่องแย่ คนเรามีขึ้นมีลงชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน บางทีขายของอาจจะดีกว่างานเก่าก็ได้นะ” (ไม่ควรมองว่าเรื่องแย่จะอยู่ตลอดไป อาจมีจังหวะที่ดีขึ้นได้)
- ในออฟฟิศ บอยเลื่อนฟีดโซเชียลแล้วเห็นโพสต์ของพี่เอก จึงพูดกับเต้ บอยพูดว่า “จำพี่เอกได้ไหม เมื่อก่อนโดนไล่ออกจากที่นี่ แต่เดี๋ยวนี้เป็นเจ้าของบริษัทใหญ่ไปแล้ว” เต้ตอบ “จริงดิ! นี่แหละวะ ชั่วเจ็ดที ดีเจ็ดหน เมื่อก่อนเขาลำบาก แต่พอถึงจังหวะก็กลับมายืนได้” (ชีวิตไม่แน่นอน คนที่เคยลำบากอาจประสบความสำเร็จได้ในอนาคต)