สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ตกใต้เถรเทวทัต
ตกใต้เถรเทวทัต หมายถึง
สำนวน “ตกใต้เถรเทวทัต” หมายถึง ผู้ที่กระทำบาปหนักจนต้องรับผลกรรมอย่างร้ายแรง ไม่อาจหลีกหนีได้ เปรียบเสมือนเทวทัตที่ก่อกรรมชั่วร้ายจนถูกแผ่นดินสูบและตกลงสู่มหาอเวจีนรก ขุมนรกที่ลึกที่สุดและเต็มไปด้วยการลงทัณฑ์อันสาหัสและหนักที่สุดตามความเชื่อในพุทธศาสนา กล่าวคือ “ผู้ที่ตกในนรกขุมตํ่าและลึกที่สุดคือมหาอเวจีนรก” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากเรื่องราวของพระเทวทัตในพุทธศาสนา ซึ่งเป็นพระภิกษุที่คิดร้ายต่อพระพุทธเจ้า ก่อกรรมหนักด้วยการวางแผนปลงพระชนม์และทำให้สงฆ์แตกแยก เมื่อสิ้นชีวิตถูกแผ่นดินสูบและตกลงสู่ “มหาอเวจีนรก” ซึ่งเป็นขุมนรกที่ลึกที่สุดและเต็มไปด้วยการลงทัณฑ์ที่ไม่มีวันสิ้นสุด
มหาอเวจีนรกเป็นขุมนรกที่ลึกที่สุด ผู้ที่ตกลงไปต้องรับกรรมโดยไม่มีช่วงพัก ทุกข์ทรมานอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ไม่สามารถเกิดใหม่ในภพภูมิที่สูงขึ้นได้จนกว่าจะสิ้นกรรม สำนวนนี้จึงใช้เปรียบเปรยถึงผู้ที่กระทำบาปหนักหนา ร้ายแรงจนต้องรับผลกรรมอย่างสาหัส ดุจดังตกลงไปในนรกขุมที่ลึกที่สุด
สำนวนนี้จึงสื่อถึงการตกลงไปสู่สถานะที่เลวร้ายที่สุด ต้องรับผลกรรมหนักจนไม่มีทางหลีกเลี่ยง ดุจเดียวกับพระเทวทัตที่ต้องรับโทษในนรกขุมลึกตลอดกาล
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาก่อกรรมทำเข็ญมากมาย หลอกลวงคนอื่น คดโกงและทำร้ายผู้บริสุทธิ์ สุดท้ายเมื่อสิ้นชีวิตก็เหมือนตกใต้เถรเทวทัต ต้องรับกรรมอย่างสาหัสโดยไม่มีทางหลีกเลี่ยง (ใช้กับผู้ที่ทำบาปหนักและต้องรับผลกรรมร้ายแรง)
- นักโทษที่ถูกลงโทษประหารชีวิตเพราะก่ออาชญากรรมร้ายแรง มีคนเปรียบเปรยว่าเขาตกใต้เถรเทวทัต เพราะกรรมที่ก่อไว้หนักหนาจนไม่มีโอกาสได้รับการอภัย (ใช้กับผู้ที่ทำผิดร้ายแรงและต้องรับโทษสูงสุด)
- คนที่ฆ่าพ่อแม่ตัวเองตามความเชื่อทางศาสนา ถือว่าเป็นบาปมหันต์ รอรับผลกรรมเหมือนตกใต้เถรเทวทัต ต้องชดใช้ในนรกขุมลึกที่สุด (ใช้กับผู้ที่ทำบาปหนักจนไม่อาจหลีกเลี่ยงการลงโทษ)
- เขาไม่เคยทำความดี เอาแต่เบียดเบียนผู้อื่น หลอกลวงและทำลายชีวิตคนมากมาย ถ้ามีชาติหน้าจริง ก็คงตกใต้เถรเทวทัต ต้องรับผลกรรมอย่างไม่มีวันพ้น (ใช้กับผู้ที่ก่อกรรมชั่วอย่างต่อเนื่องโดยไม่มีความสำนึก)
- พระพุทธศาสนาสอนให้ทำดีและละเว้นบาป เพราะผู้ที่ก่อกรรมหนัก ไม่ว่าจะมีอำนาจหรือความมั่งคั่งเพียงใด สุดท้ายก็ต้องตกใต้เถรเทวทัต ไปสู่ความทุกข์ทรมานในที่สุด (ใช้เตือนใจให้ระวังการกระทำของตน เพราะผลกรรมไม่อาจหลีกเลี่ยงได้)