สำนวนไทยหมวดหมู่ ป. ปู่โสมเฝ้าทรัพย์
ปู่โสมเฝ้าทรัพย์ หมายถึง
สำนวน “ปู่โสมเฝ้าทรัพย์” หมายถึง คนที่หวงสมบัติหรือทรัพย์สินของตนเองอย่างมาก โดยไม่ยอมใช้หรือให้ผู้อื่นได้ใช้หรือรักษาทรัพย์สินไว้เฉย ๆ โดยไม่ยอมให้ใครได้ประโยชน์จากมัน นั่นหมายถึงการหวงแหนทรัพย์สินมากจนเกินไป โดยที่ตัวเองก็ไม่ได้ใช้ประโยชน์จากสิ่งนั้น และไม่ยอมให้ผู้อื่นได้ใช้ด้วย
เปรียบเสมือนการที่ปู่โสมซึ่งเป็นวิญญาณไม่ยอมไปผุดไปเกิดและคอยเฝ้าสมบัติอยู่ตลอดเวลา ทั้งที่สมบัตินั้นก็ไม่ได้ถูกใช้หรือเป็นประโยชน์กับใครเลย กล่าวคือ “คนที่เฝ้ารักษาทรัพย์สมบัติอยู่เฉย ๆ โดยที่ตนเองไม่ได้ใช้ และกันไม่ให้ผู้อื่นได้ใช้ด้วย, หรือวิญญาณที่คอยเฝ้าสมบัติ และไม่ยอมไปผุดไปเกิด” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในราวปี พ.ศ. 2500-2501 เมื่อกลุ่มโจรลักลอบขุดสมบัติจากกรุสมบัติที่วัดราชบูรณะ ซึ่งใช้เวลานานถึง 3 วันเนื่องจากสมบัติมากมายมหาศาลที่ถูกฝังไว้ในวัด ขณะที่ขุดค้นนั้นเกิดเหตุการณ์แปลกประหลาด โดยเฉพาะพระแสงขรรค์ชัยศรี ซึ่งเป็นหนึ่งในเครื่องเบญจราชกกุธภัณฑ์ส่องแสงแวววับขึ้นมา ขณะเดียวกันท้องฟ้าก็เริ่มวิปริตแปรปรวน
หลังจากนั้นหนึ่งในโจรที่ร่วมขบวนการได้เข้ามอบตัวและคืนของที่ขโมยมาคืนแก่เจ้าหน้าที่ตำรวจ โดยอ้างว่าเขารู้สึกผิดและได้คืนของที่ขโมยไป แต่สิ่งที่เกิดขึ้นกับกลุ่มโจรก็คือการได้รับผลกรรมต่าง ๆ เช่น เสียสติ หรือร้านที่รับซื้อสมบัติไปก็ต้องปิดกิจการ
เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้คนในสมัยนั้นเชื่อว่าเป็นการดลบันดาลจาก “ปู่โสมเฝ้าทรัพย์” ซึ่งหมายถึงวิญญาณของโสมที่คอยเฝ้าทรัพย์สมบัติของตน และไม่ยอมให้ใครเข้ามาครอบครองหรือนำสมบัติไปได้
อีกตำนานมาจากเรื่องเล่าพื้นบ้านสมัยโบราณที่กล่าวถึงชายชื่อ “โสม” ซึ่งเป็นเศรษฐีที่มีสมบัติจำนวนมาก เมื่อเขาตายไป วิญญาณของเขากลับไม่ยอมไปผุดไปเกิด และคอยเฝ้ารักษาสมบัติของตนเอง โดยถือกระบองและปกป้องสมบัติไม่ให้ใครเข้ามาเอาไป จึงกลายเป็นที่มาของสำนวน “ปู่โสมเฝ้าทรัพย์” หรือ “โสมเฝ้าทรัพย์“ ที่ใช้เรียกถึงวิญญาณหรือผีที่เฝ้ารักษาทรัพย์สินของตนเองอย่างหวงแหน แม้จะไม่ใช้ทรัพย์นั้นเพื่อประโยชน์อะไร
ปัจจุบันสำนวนปู่โสมเฝ้าทรัพย์ เป็นชื่อที่ใช้เรียกผีหรือวิญญาณที่ทำหน้าที่เฝ้าทรัพย์สมบัติที่เป็นสมบัติล้ำค่าหรือสมบัติของชาติ เช่น กรุสมบัติในอาณาจักรอยุธยา เป็นต้น ปู่โสมเฝ้าทรัพย์ทำหน้าที่คล้ายเจ้าที่เจ้าทาง หรือเทพารักษ์ที่พิทักษ์ทรัพย์สมบัติเหล่านี้เอาไว้
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- แม้จะมีบ้านหลายหลัง แต่พิมพ์ก็ยังเลือกเก็บไว้เอง ไม่ยอมปล่อยเช่าหรือขาย เหมือนปู่โสมเฝ้าทรัพย์เลย (การเก็บสมบัติไว้โดยไม่ยอมให้ผู้อื่นได้ใช้หรือได้รับประโยชน์จากมัน)
- เจ้าของธุรกิจใหญ่ถูกกล่าวหาปู่โสมเฝ้าทรัพย์ ไม่ยอมใช้หรือแบ่งปันผลกำไรให้พนักงาน (การวิจารณ์เจ้าของธุรกิจที่เก็บกำไรและไม่ยอมแบ่งปันหรือใช้มัน)
- การที่นายทวีพยายามยึดสมบัติที่ครอบครัวของเขามีไว้มาโดยตลอด แต่ไม่ยอมให้ใครมาแบ่งปันเลย ก็เหมือนปู่โสมเฝ้าทรัพย์จริง ๆ (การที่นายทวีไม่ยอมให้ใครใช้หรือแบ่งปันทรัพย์สิน แม้ว่ามันจะไม่ได้ถูกใช้)
- เรื่องราวปาฏิหาริย์ที่วัดราชบูรณะ หลังโจรลักลอบขุดกรุสมบัติ เจอเหตุการณ์วิปริต เหมือนปู่โสมเฝ้าทรัพย์ลงโทษ (เรื่องแปลกที่เกิดขึ้นหลังจากการขุดสมบัติจากกรุที่วัดราชบูรณะซึ่งผู้ขุดต้องเผชิญกับเหตุการณ์แปลกประหลาดจากวิญญาณที่เฝ้าทรัพย์)
- พ่อแม่รุ่นเก่าเปรียบเสมือนปู่โสมเฝ้าทรัพย์ ปฏิเสธการขายบ้านเก่าแม้ลูก ๆ ต้องการใช้ (การที่พ่อแม่หวงแหนทรัพย์สินของตนเองจนไม่ยอมแบ่งปันให้ลูก ๆ ใช้)