สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ฆ. ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง
ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง หมายถึง
สุภาษิต “ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง” หมายถึง คนที่มีความสามารถหรือความดี หากไม่ได้รับโอกาสหรือไม่แสดงออก ก็ไม่มีใครรู้ถึงความสามารถนั้น เปรียบเสมือนฆ้องที่มีคุณภาพดี แต่ถ้าไม่มีใครตี ก็ไม่อาจส่งเสียงกังวานออกมาได้ สุภาษิตนี้สอนให้รู้ว่า คนมีความสามารถควรหาทางแสดงออก และผู้มีอำนาจควรเปิดโอกาสให้คนเก่งได้แสดงฝีมือ กล่าวคือ “ผู้ที่มีคุณความดีความสามารถในตัวนั้นถ้าไม่มีใครยกย่องชมเชยก็จะไม่มีใครเห็นความดีความสามารถนั้น” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
สุภาษิตนี้มาจากเปรียบเทียบกับฆ้อง ซึ่งเป็นเครื่องดนตรีไทยที่หากทำจากวัสดุคุณภาพดี ย่อมให้เสียงที่ดังกังวาน แต่ถ้าไม่มีใครตี เสียงนั้นก็จะไม่มีวันดังออกมาให้ใครได้ยิน
ฆ้องเป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปในวัด ซึ่งเป็นศูนย์กลางของชุมชนและวัฒนธรรมไทย อีกทั้งคนไทยกว่า 90% เป็นชาวพุทธ จึงเติบโตมากับวัดและพระพุทธศาสนา ทำให้ฆ้องกลายเป็นสัญลักษณ์ที่ใช้เปรียบเปรยถึงคุณค่าของบุคคล
สุภาษิตนี้สะท้อนแนวคิดว่าผู้ที่มีคุณธรรม ความดี หรือความสามารถ หากไม่ได้รับการยกย่องหรือไม่มีโอกาสแสดงออก ก็จะไม่มีใครรับรู้ถึงคุณค่านั้น เช่นเดียวกับฆ้องที่แม้จะทำจากวัสดุคุณภาพดี แต่หากไม่มีใครตี ก็ไม่อาจส่งเสียงดังกังวานให้ใครได้ยิน
สุภาษิตนี้จึงเป็นคำเตือนว่า คนดีควรได้รับการส่งเสริมและสนับสนุน เพื่อให้สามารถแสดงความสามารถและสร้างประโยชน์แก่สังคม ไม่เช่นนั้นความดีที่มีอยู่ก็อาจถูกมองข้ามและไม่เป็นที่รับรู้ของผู้คน
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- อาจารย์เห็นว่านักเรียนคนหนึ่งเรียนเก่งมากแต่เป็นคนเงียบ ไม่ค่อยแสดงความคิดเห็นหรือแสดงความสามารถออกมา จึงบอกว่า “ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง ถ้าเธอมีความสามารถก็ต้องกล้าแสดงออก ไม่อย่างนั้นคนอื่นจะไม่รู้ว่าเธอมีดี” (หมายถึง คนมีความสามารถแต่ไม่แสดงออก ก็อาจถูกมองข้าม)
- เขาเป็นข้าราชการที่ซื่อสัตย์และตั้งใจทำงาน แต่ไม่เคยออกสื่อหรือทำให้ผู้ใหญ่เห็นผลงานของตัวเองเลย จึงไม่เคยได้รับการโปรโมต “แบบนี้มันฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง ทำดีแค่ไหน ถ้าไม่มีใครพูดถึง ก็ไม่มีใครรู้” (สะท้อนว่าคนดีหรือคนเก่ง ควรได้รับการยกย่องและเปิดโอกาสให้แสดงความสามารถ)
- พระรูปหนึ่งเทศน์เก่ง มีความรู้ทางธรรมลึกซึ้ง แต่ไม่ค่อยมีใครรู้จัก เพราะท่านอยู่แต่ในวัดเล็ก ๆ ที่ห่างไกล คนในวัดจึงบอกว่า “ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง ท่านต้องเผยแผ่ธรรมะให้กว้างขึ้น เพื่อให้คนได้ซึมซับคำสอน” (เปรียบกับคนดีที่ควรเผยแพร่ความดีให้เป็นที่รู้จัก)
- หัวหน้าเห็นว่าลูกน้องคนหนึ่งทำงานดีแต่ไม่เคยเสนอตัวหรือพูดให้ผู้บริหารเห็น จึงเตือนว่า “เธอทำงานดีอยู่แล้ว แต่อย่าปล่อยให้คนอื่นกลบชื่อเสียงไปหมด ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง” (หมายถึง คนที่ทำดีควรให้โอกาสตัวเองในการแสดงความสามารถ ไม่เช่นนั้นอาจถูกมองข้าม)
- มีนักเขียนหลายคนที่เขียนหนังสือดี มีสาระและคุณค่า แต่ไม่มีการโปรโมตหรือประชาสัมพันธ์ ทำให้ไม่มีใครรู้จัก “ฆ้องดีถ้าไม่ตีก็ไม่ดัง ต่อให้หนังสือดีแค่ไหน ถ้าไม่มีใครเผยแพร่ คนก็ไม่มีโอกาสได้อ่าน” (หมายถึง สิ่งที่ดีต้องได้รับการส่งเสริมให้เป็นที่รู้จัก มิฉะนั้นจะไม่เกิดประโยชน์)