สำนวนไทยหมวดหมู่ จ. จับดำถลำแดง
จับดำถลำแดง หมายถึง
สำนวน “จับดำถลำแดง” หมายถึง การตั้งใจทำหรือมุ่งหวังบางสิ่ง แต่กลับกลายเป็นได้ผลลัพธ์หรือสิ่งที่แตกต่างออกไปจากที่ตั้งใจไว้ สำนวนนี้สะท้อนถึงสถานการณ์ที่ผลลัพธ์ไม่เป็นไปตามแผนหรือความคาดหวังเดิม เช่น การแก้ไขปัญหาที่ตั้งใจทำเรื่องหนึ่ง แต่กลับส่งผลให้เกิดอีกเรื่องหนึ่งแทน หรือการกระทำที่มีเป้าหมายชัดเจน แต่ผลลัพธ์ที่ได้กลับไม่ตรงกับเป้าหมายที่ตั้งไว้ หรือบุคคลเรามุ่งหวังสิ่งใดสิ่งหนึ่งไว้ จึงลงมือกระทำเพื่อให้ได้มาตามที่ตนเองต้องการ แต่ผลรับที่ได้มากลับกลายไปเป็นอย่างอื่น ซึ่งไม่ตรงกับความต้องการของตน กล่าวคือ “การมุ่งอย่างหนึ่งไปได้อีกอย่างหนึ่ง, มุ่งอย่างหนึ่งกลายไปเป็นอีกอย่างหนึ่ง” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
สำนวนนี้มาจากการคัดเลือกทหารเกณฑ์ในประเทศไทย ซึ่งผู้เข้ารับการเกณฑ์ทหารต้องจับใบดำหรือใบแดง ใบดำหมายถึงไม่ต้องเป็นทหาร ส่วนใบแดงหมายถึงต้องเข้ารับราชการทหารเกณฑ์
ในบางกรณี ผู้ที่ตั้งใจอยากจับได้ใบดำเพื่อไม่ต้องเป็นทหาร แต่กลับจับได้ใบแดง จึงต้องเข้ารับการเป็นทหารเกณฑ์แทน สถานการณ์นี้สะท้อนถึงความไม่เป็นไปตามที่คาดหวังไว้ สำนวนนี้จึงถูกใช้เปรียบเปรยถึงการมุ่งหวังหรือคาดหมายอย่างหนึ่ง แต่ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นกลับกลายเป็นอีกอย่างหนึ่งโดยไม่สามารถควบคุมได้
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาตั้งใจสมัครสอบคณะวิทยาศาสตร์ เพราะอยากเป็นนักวิจัย แต่คะแนนสอบไม่ถึง เลยถูกจัดให้เรียนคณะเกษตรแทน “นี่มันจับดำถลำแดง ตั้งใจอยากเป็นนักวิทย์ แต่สุดท้ายกลายเป็นชาวนาแทน” (หมายถึง ผลลัพธ์ไม่เป็นไปตามที่ตั้งใจไว้)
- เพื่อนของเขาเข้าร่วมจับฉลากรางวัลใหญ่ หวังได้โทรศัพท์มือถือรุ่นใหม่ แต่กลับได้รางวัลเป็นเครื่องดูดฝุ่นแทน “ตั้งใจอยากได้มือถือ ดันจับดำถลำแดง ได้เครื่องดูดฝุ่นไปใช้ที่บ้าน” (แสดงถึงความไม่เป็นไปตามที่หวัง)
- ในงานเลี้ยงรุ่น เขาตั้งใจมาเพื่อหางานใหม่ในบริษัทใหญ่ แต่สุดท้ายกลับถูกชวนไปทำงานในตำแหน่งที่เขาไม่ถนัด “คิดว่าจะได้ตำแหน่งดี ๆ แต่กลับจับดำถลำแดง ได้งานที่ไม่ตรงสายแทน”
- พ่อค้าออนไลน์ตั้งใจสั่งสินค้ามาขาย โดยเลือกสินค้าแบรนด์ยอดนิยม แต่เมื่อของมาถึงกลับเป็นสินค้าคุณภาพต่ำจากแบรนด์ที่ไม่รู้จัก “แบบนี้มันจับดำถลำแดง สั่งของดี แต่ได้ของปลอมมาแทน”
- นักเรียนตั้งใจขอทุนการศึกษาเพื่อไปเรียนต่างประเทศ แต่กลับได้รับทุนไปศึกษาต่อในจังหวัดบ้านเกิดแทน “ตั้งใจจะบินไปไกล กลับจับดำถลำแดง ต้องเรียนใกล้บ้านแทน” (สะท้อนถึงผลลัพธ์ที่ไม่ตรงกับความตั้งใจเดิม)