สำนวนไทยหมวดหมู่ จ. จับให้มั่นคั้นให้ตาย
จับให้มั่นคั้นให้ตาย หมายถึง
สำนวน “จับให้มั่นคั้นให้ตาย” หมายถึง การจะจับผิดหรือลงโทษใคร ต้องมีหลักฐานที่แน่นอนและชัดเจน เพื่อให้ไม่สามารถปฏิเสธหรือหลีกเลี่ยงความผิดได้ สำนวนนี้มักใช้ในบริบทของการเอาผิดหรือกล่าวหาใครบางคน โดยเน้นว่าต้องมั่นใจในหลักฐานและข้อเท็จจริงก่อนลงมือจับหรือกล่าวหา เพื่อให้การตัดสินหรือดำเนินการมีความหนักแน่น ไม่ปล่อยให้ผู้กระทำผิดมีช่องทางหลบเลี่ยง หรือใช้ข้ออ้างมาหักล้างข้อกล่าวหาได้ เปรียบได้กับการจับอะไรสักอย่าง ต้องจับให้มั่นคงแน่นหนา เพื่อให้ไม่หลุดมือและสำเร็จตามเป้าหมายที่ตั้งไว้ กล่าวคือ “การจะจับผิดใครต้องมีหลักฐานแน่ชัด” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
สำนวนนี้มาจากการเปรียบเทียบกับการจับสิ่งใดให้แน่นหนา เพื่อไม่ให้หลุดมือ ซึ่งในอดีตใช้เปรียบถึงการจับคนผิดหรือสัตว์ที่อาจหลบหนี หากจับไม่มั่นคงหรือไม่เด็ดขาด ย่อมมีโอกาสพลาดหรือล้มเหลว
- “จับให้มั่น” สื่อถึงการจับหรือยึดสิ่งใดสิ่งหนึ่งไว้อย่างแน่นหนา ไม่ปล่อยให้หลุดมือ เปรียบเหมือนการมีหลักฐานหรือข้อเท็จจริงที่แน่นอน
- “คั้นให้ตาย” หมายถึง การกดดันหรือเค้นความจริงจนไม่เหลือข้อสงสัยใด ๆ เปรียบได้กับการขุดหาความจริงหรือเอาผิดจนถึงที่สุด
ที่มาของสำนวนนี้มาจากการเปรียบเทียบกับการจับสัตว์หรือการลงโทษคนที่กระทำผิด ซึ่งหากจับไม่แน่นหรือคั้นไม่สุด ย่อมเปิดโอกาสให้หลบหนีหรือหลีกเลี่ยงความผิดได้ สำนวนนี้จึงเน้นถึงความสำคัญของการมีหลักฐานที่ชัดเจนและการดำเนินการที่เด็ดขาด เพื่อให้การกล่าวหาหรือการจับผิดประสบผลสำเร็จ ไม่เปิดช่องโหว่ให้ผู้กระทำผิดรอดพ้นความผิดไปได้
สุภาษิตนี้สะท้อนถึงแนวคิดในการจัดการปัญหาอย่างตรงไปตรงมา โดยเฉพาะในกรณีที่ต้องเอาผิดหรือจับผิดใคร จำเป็นต้องมีหลักฐานที่มั่นคงและชัดเจน พร้อมทั้งเค้นความจริงให้ถึงที่สุดเพื่อให้เกิดความยุติธรรม
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ตำรวจรวบรวมหลักฐานทั้งหมดก่อนจะจับกุมผู้ต้องสงสัย เพื่อให้แน่ใจว่าเขาไม่สามารถปฏิเสธข้อกล่าวหาได้ “การจะจับใครต้องมีหลักฐานแน่นหนา จับให้มั่นคั้นให้ตาย จะได้ไม่มีช่องโหว่ให้เถียง” (หมายถึง การดำเนินการเอาผิดที่ต้องมั่นใจในหลักฐาน)
- ทนายแนะนำลูกความให้เก็บข้อมูลทุกอย่างเกี่ยวกับการทุจริตของคู่กรณี เพื่อใช้ในศาล “ถ้าจะเอาชนะคดีนี้ คุณต้องจับให้มั่นคั้นให้ตาย มีหลักฐานชัดเจนที่สุด” (เปรียบถึงการเตรียมตัวอย่างรอบคอบก่อนลงมือ)
- หัวหน้าแผนกสั่งตรวจสอบการเงินที่ผิดปกติ และต้องให้ได้หลักฐานที่ชัดเจนว่าใครเป็นคนกระทำ “อย่ารีบร้อนสรุป ต้องจับให้มั่นคั้นให้ตาย ก่อนจะกล่าวหาใคร” (หมายถึง การตรวจสอบให้ละเอียดและชัดเจนก่อนดำเนินการ)
- นักข่าวได้ข้อมูลสำคัญจากแหล่งข่าวเกี่ยวกับคดีใหญ่ แต่ต้องรอให้ได้ข้อมูลเพิ่มเติมเพื่อยืนยันข้อเท็จจริง “ถ้าจะเปิดเผยเรื่องนี้ ต้องมั่นใจว่าจับให้มั่นคั้นให้ตาย ไม่อย่างนั้นจะเสียชื่อ” (หมายถึง การทำให้มั่นใจในข้อมูลก่อนนำเสนอ)
- กรรมการตัดสินการประมูลตรวจสอบเอกสารของผู้เสนอราคาทุกคนอย่างละเอียด เพื่อป้องกันการทุจริต “ถ้าไม่จับให้มั่นคั้นให้ตาย อาจมีคนแอบแฝงเข้ามาเอาเปรียบได้” (หมายถึง การตรวจสอบอย่างรอบคอบเพื่อให้ได้ข้อสรุปที่ชัดเจนและยุติธรรม)