สำนวนไทยหมวดหมู่ จ. จับงูข้างหาง
จับงูข้างหาง หมายถึง
สำนวน “จับงูข้างหาง” หมายถึง การทำสิ่งที่เสี่ยงหรืออันตราย โดยใช้วิธีที่ไม่ถูกต้อง อาจส่งผลเสียกลับมาหาตัวเอง เปรียบเหมือนการจับงูที่หาง ซึ่งไม่ใช่วิธีที่ปลอดภัย เพราะงูสามารถเลี้ยวกลับมาฉกได้ทุกเมื่อ สำนวนนี้มักใช้เตือนถึงการจัดการปัญหาอย่างไม่รอบคอบ หรือทำสิ่งใดโดยประมาทจนเกิดอันตราย กล่าวคือ “การทำสิ่งที่เสี่ยงต่ออันตราย” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากการเปรียบเทียบถึงการจับงูที่หาง ซึ่งเป็นวิธีที่อันตราย เพราะงูสามารถเลี้ยวกลับมาฉกกัดได้ทันที หากต้องการจับงูให้ปลอดภัย ควรจับที่คอเพื่อควบคุมการเคลื่อนไหว เนื่องจากพฤติกรรมของงู ซึ่งเป็นสัตว์ที่สามารถหันกลับมาฉกกัดผู้ที่จับมันได้ หากจับไม่ถูกวิธี การจับงูที่หางถือเป็นวิธีที่อันตรายที่สุด เพราะงูสามารถพลิกตัวและกัดได้ทันที
แนวคิดนี้ถูกนำมาเปรียบเปรยกับการทำสิ่งที่เสี่ยงหรืออันตรายโดยใช้วิธีที่ไม่ถูกต้อง อาจส่งผลเสียย้อนกลับมาหาตัวเอง เหมือนกับคนที่จัดการปัญหาอย่างผิดพลาด หรือทำสิ่งใดโดยไม่รอบคอบ จนกลายเป็นการเพิ่มความเสี่ยงให้ตัวเองมากขึ้น
สุภาษิตนี้จึงใช้เตือนให้คิดก่อนทำ และเลือกวิธีที่ปลอดภัยในการแก้ปัญหา หรือจัดการกับสถานการณ์ที่อาจเป็นอันตราย เพื่อไม่ให้เกิดผลเสียต่อตัวเองในภายหลัง
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาไปกู้เงินนอกระบบโดยไม่คิดให้รอบคอบ หวังว่าจะได้เงินก้อนมาใช้ก่อน แต่กลับถูกดอกเบี้ยโหดจนเป็นหนี้ท่วมหัว “ทำแบบนี้ไม่ต่างจากจับงูข้างหาง เสี่ยงมาก ๆ สุดท้ายอาจเดือดร้อนเอง” (หมายถึง การตัดสินใจผิดพลาดโดยไม่คิดถึงผลเสียที่อาจตามมา)
- ผู้จัดการเลือกไล่พนักงานที่ไม่ลงรอยกับตนออกจากบริษัท โดยไม่สนใจว่าคนนั้นเป็นกำลังสำคัญของทีม สุดท้ายงานก็มีปัญหาและขาดคนทำ “ไล่คนออกแบบไม่คิดหน้าคิดหลัง นี่มันจับงูข้างหาง ชัด ๆ สุดท้ายบริษัทก็เสียหายเอง” (เปรียบกับการจัดการปัญหาโดยไม่รอบคอบ จนส่งผลเสียกลับมา)
- นักการเมืองบางคนออกกฎหมายที่กระทบประชาชนโดยไม่ได้ศึกษาให้ดี หวังเอาใจบางกลุ่ม แต่กลับถูกกระแสต่อต้านหนัก “เล่นการเมืองแบบนี้เหมือนจับงูข้างหาง เดี๋ยวก็ถูกประชาชนเล่นงานเอาเอง” (เปรียบกับการทำสิ่งที่เสี่ยงและอาจย้อนกลับมาทำร้ายตัวเอง)
- เพื่อนเตือนเขาแล้วว่าอย่าไปมีเรื่องกับแก๊งวัยรุ่นเจ้าถิ่น แต่เขากลับไม่ฟัง ดันไปท้าทายพวกนั้นเข้า สุดท้ายโดนเล่นงานกลับมา “บอกแล้วว่าอย่ายุ่ง ก็ยังไปจับงูข้างหาง ให้เดือดร้อนเอง” (หมายถึง การทำสิ่งที่เสี่ยงโดยไม่ฟังคำเตือน จนเกิดปัญหากับตัวเอง)
- บริษัทรีบลดต้นทุนโดยสั่งเลิกจ้างพนักงานหลายคน โดยไม่วางแผนให้ดี พอถึงเวลางานล้นมือ กลับไม่มีคนทำ “ตัดสินใจแบบนี้มันจับงูข้างหาง แท้ ๆ นึกว่าจะดี ที่ไหนได้ กลายเป็นปัญหาใหญ่กว่าเดิม” (หมายถึง การตัดสินใจที่คิดว่าเป็นทางออก แต่กลับสร้างปัญหาให้มากขึ้น)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- เล่นกับไฟ หมายถึง: การทำสิ่งที่เสี่ยงอันตราย อาจเกิดผลร้ายต่อตัวเอง