สุภาษิตไทยหมวดหมู่ บ. บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น
บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น หมายถึง
สุภาษิต “บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น” หมายถึง การทำสิ่งใดต้องระมัดระวังไม่ให้เกิดผลเสียหรือความเสียหายต่อสิ่งอื่น ๆ ทั้งที่เราต้องการผลลัพธ์ที่ดี โดยไม่ทำให้สถานการณ์หรือสิ่งแวดล้อมรอบข้างเสียหาย
เปรียบเสมือนการเด็ดดอกบัวจากน้ำต้องระวังไม่ให้ดอกบัวช้ำ และน้ำไม่ขุ่น แม้จะได้ดอกบัวที่สวย แต่ต้องไม่ทำให้สิ่งอื่นเสียหายไปด้วย กล่าวคือ “การรู้จักผ่อนปรนเข้าหากัน มิให้กระทบกระเทือนใจกัน, การรู้จักถนอมนํ้าใจไม่ให้ขุ่นเคืองกัน, บัวไม่ให้ชํ้า นํ้าไม่ให้ขุ่น ก็ว่า” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
สุภาษิตนี้มาจากการเปรียบเทียบการเด็ดดอกบัวจากน้ำ ซึ่งบัวมีเหง้าอยู่ในตม ส่วนดอกจะโผล่พ้นน้ำ หากเราดึงดอกบัวขึ้นจากน้ำอย่างแรง ดอกบัวจะช้ำและทำให้เหง้าที่อยู่ในตมกระจายขึ้นมาทำให้น้ำขุ่น แม้จะได้ดอกบัวที่สวย แต่กลับทำให้น้ำเสียหายขุ่นด้วยโคลนตมไปด้วย
การเปรียบเทียบนี้สะท้อนถึงการจัดการปัญหาหรือสถานการณ์ที่ยากลำบาก หากเราพยายามแก้ปัญหาโดยไม่คำนึงถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นกับสิ่งอื่น ๆ ก็จะทำให้ทุกอย่างเสียหายไปด้วย ดังนั้น การจัดการต้องระมัดระวังและรอบคอบเพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายเกินจำเป็น
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- เขาพยายามช่วยแก้ไขปัญหาภายในบริษัท แต่ไม่อยากให้พนักงานบางคนเสียหน้า จึงทำให้การแก้ปัญหาค่อนข้างช้า แต่นั่นแหละ ทำอย่างไรก็ได้ให้บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น (หมายถึงการพยายามแก้ไขปัญหาทั้งสองฝ่าย โดยไม่ทำให้ใครเสียหาย)
- สมัยเรียนเขามักจะช่วยเพื่อน แต่ก็ระวังไม่ให้เสียการเสียงานเอง ใช้คติบัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น อย่างให้ทุกคนอยู่ในความพอดี (หมายถึงการช่วยเหลือโดยไม่ทำให้ตนเองหรือผู้อื่นเดือดร้อน)
- เป็นเพื่อนบ้านกันปัญหาแค่นี้ ค่อย ๆ พูดกันดีกว่า ทำยังไงก็ได้ให้บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น เพราะยังไงก็ต้องเห็นหน้ากันอยู่ร่ำไป
- เขาพูดถึงเรื่องที่ยุ่งยากในทีม โดยพยายามไม่ทำให้สมาชิกในทีมรู้สึกเสียหาย ดั่งบัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น จึงต้องหาทางออกที่ไม่ทำให้ใครรู้สึกแย่ (หมายถึงการแก้ปัญหาที่ระมัดระวังผลกระทบต่อผู้อื่น)
- การเจรจาระหว่างทั้งสองบริษัทเป็นเรื่องละเอียดอ่อน เขาพยายามหาทางที่ดีที่สุดทั้งสองฝ่ายโดยไม่ให้เสียผลประโยชน์กัน “บัวไม่ให้ช้ำ น้ำไม่ให้ขุ่น” (หมายถึงการรักษาผลประโยชน์ทั้งสองฝ่ายโดยไม่ให้เกิดการเสียหาย)