สำนวนไทยหมวดหมู่ ซ. ซื่อเหมือนแมวนอนหวด
ซื่อเหมือนแมวนอนหวด หมายถึง
สำนวน “ซื่อเหมือนแมวนอนหวด” หมายถึง คนที่ดูซื่อ ๆ ไม่มีพิษภัย แต่แท้จริงแล้วแฝงไปด้วยเล่ห์เหลี่ยมหรือความเจ้าเล่ห์อยู่ภายใน เปรียบเสมือน แมวที่นอนขดอยู่ในหวด ในซอกตู้ ดูเหมือนเชื่องและไม่มีอันตราย แต่สามารถตะครุบเหยื่อได้ทันทีเมื่อมีโอกาส กล่าวคือ “คนที่ดูซื่อ ๆ แต่ซ่อนความเจ้าเล่ห์หรือความปราดเปรียวไว้ภายใน จึงมักจะใช้เป็นคำพูดในเชิงประชด” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากพฤติกรรมของแมว เวลานอนซึ่งแมวมักจะขดตัวอยู่อย่างนิ่ง ๆ ในหวด ดูเชื่องและไม่มีพิษภัย แต่ในความเป็นจริง แมวเป็นสัตว์ที่มีสัญชาตญาณนักล่า สามารถตื่นตัวและตะครุบเหยื่อได้อย่างรวดเร็ว
ปกติแมวจะมีอาการซึมเซาง่วงนอนในเวลากลางวัน และมักจะนอนขดอยู่ในที่แคบ ๆ เช่นในหวด (ภาชนะสานด้วยไม้ไผ่ที่ใช้สำหรับนึ่งข้าวเหนียวหรือใส่ของ) ในซอกตู้ แต่พอถึงเวลากลางคืน แมวก็จะปราดเปรียวว่องไว เพราะเป็นเวลาออกหากิน เวลาแมวนอนในหวด ตัวจะคดไม่ตรง ดูเหมือนเชื่องและไม่มีพิษภัย แต่แท้จริงแล้วแมวเป็นสัตว์ที่มีสัญชาตญาณนักล่า สามารถตื่นตัวและตะครุบเหยื่อได้อย่างรวดเร็ว
สำนวนนี้จึงใช้เปรียบเปรยถึงคนที่ภายนอกดูเรียบร้อย ไร้เดียงสา หรือไม่มีพิษสง แต่แท้จริงแล้วอาจมีความฉลาดแกมโกง หรือแฝงไปด้วยเล่ห์เหลี่ยม พร้อมจะฉวยโอกาสเมื่อถึงเวลาที่เหมาะสม เหมือนแมวที่นอนขดตัวนิ่ง ๆ ในหวด ดูเผิน ๆ เหมือนไม่มีพลัง แต่เมื่อถึงเวลาจะเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เขาทำตัวเรียบร้อย พูดน้อย และดูซื่อ ๆ มาตลอด จนทุกคนไว้ใจและมอบหมายให้ดูแลงานสำคัญ แต่สุดท้ายกลับพบว่าเขาแอบยักยอกเงินบริษัทไปเป็นเวลานานโดยไม่มีใครระแคะระคายเลย แบบนี้เรียกว่าซื่อเหมือนแมวนอนหวดแท้ ๆ ดูไม่มีพิษสง แต่ที่จริงแล้วแฝงไปด้วยเล่ห์เหลี่ยมและแผนการที่แนบเนียน (ใช้เปรียบกับคนที่ดูซื่อ ๆ ไร้เดียงสา แต่จริง ๆ แล้วฉลาดแกมโกงและมีแผนซ่อนเร้น)
- ไอ้ทิดดูเป็นคนซื่อ ๆ ไม่เคยมีปากเสียงกับใคร ใครพูดอะไรก็พยักหน้าเห็นด้วยไปหมด จนคนรอบข้างคิดว่าเขาเป็นคนไม่มีพิษภัย แต่พอเกิดเรื่องโกงเงินในวัด ทุกคนถึงกับอึ้ง เพราะแท้จริงแล้วเขาเป็นตัวการใหญ่ที่วางแผนทุกอย่างไว้ล่วงหน้า มันช่างซื่อเหมือนแมวนอนหวดเสียจริง ดูเงียบ ๆ แต่สุดท้ายร้ายกว่าที่คิด (เปรียบกับคนที่ดูไม่เป็นพิษเป็นภัย แต่มีความเจ้าเล่ห์แฝงอยู่ และพร้อมจะลงมือเมื่อถึงเวลา)
- ตอนแรกเรานึกว่านายกเทศมนตรีคนใหม่เป็นคนดี ดูอ่อนน้อมถ่อมตน ติดดิน และไม่โอ้อวดอะไรเลย ใครเดือดร้อนก็เข้าไปช่วยโดยไม่ลังเล แต่พอเขาได้รับตำแหน่งเต็มตัว กลับเปลี่ยนนิสัยไปเป็นคนละคน เอื้อผลประโยชน์ให้พวกพ้อง ใช้อำนาจในทางมิชอบ อย่างนี้ซื่อเหมือนแมวนอนหวดแท้ ๆ ตอนแรกดูซื่อ ๆ เชื่อง ๆ แต่พอถึงเวลากลับตะครุบเหยื่ออย่างไม่ปรานี (ใช้เปรียบเปรยถึงคนที่ตอนแรกดูดี แต่พอมีโอกาสก็เผยธาตุแท้ออกมา)
- แกอย่าไปไว้ใจไอ้หมู่นักเลยนะ มันดูเหมือนคนซื่อ ๆ พูดจาก็สุภาพเรียบร้อย แต่ฉันเคยเห็นกับตาว่ามันใช้จังหวะที่ทุกคนเผลอ ขโมยของจากร้านค้าโดยไม่มีใครสงสัย นี่แหละซื่อเหมือนแมวนอนหวด ทำตัวดูซื่อ แต่ที่จริงมีแผนลับอยู่เสมอ (เตือนให้ระวังคนที่ภายนอกดูไร้เดียงสา แต่ที่จริงอาจมีพฤติกรรมไม่ซื่อสัตย์)
- น้องใหม่ที่เข้ามาทำงานด้วยกัน ดูเป็นคนขี้อาย พูดน้อย และไม่กล้าแสดงความคิดเห็นอะไรเลย จนพวกเราคิดว่าเขาเป็นคนธรรมดา ๆ ไม่น่ามีพิษภัยอะไร แต่พอถึงเวลาประเมินผลงานกลับพบว่าเขาวางแผนอย่างรอบคอบ ทำคะแนนได้ดีกว่าทุกคน แถมยังมีวิธีทำให้หัวหน้าเชื่อมั่นในตัวเองมากที่สุด นี่แหละที่เขาเรียกว่าซื่อเหมือนแมวนอนหวด แอบวางแผนทุกอย่างไว้ตั้งแต่ต้นแต่ไม่ให้ใครจับได้ (เปรียบเทียบกับคนที่ภายนอกดูไม่มีพิษสง แต่แท้จริงแล้วมีความฉลาดแกมโกงและมีแผนการที่แยบยล)