สุภาษิตไทยหมวดหมู่ น. ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว
ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว หมายถึง
สุภาษิต “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” หมายถึง ความอุดมสมบูรณ์ของแผ่นดินและธรรมชาติ ที่สามารถหล่อเลี้ยงชีวิตผู้คนได้อย่างพอเพียง เปรียบถึงประเทศหรือพื้นที่ที่มีทรัพยากรพร้อมเพรียง ทั้งน้ำกิน น้ำใช้ พืชพันธุ์ อาหาร และสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิต เปรียบเสมือนแหล่งน้ำที่มีปลาหากินได้ และท้องนาที่มีข้าวปลูกไว้กินได้ สะท้อนถึงชีวิตที่เรียบง่ายแต่มั่นคง มีความพอเพียงและไม่ขาดแคลนในด้านอาหารและทรัพยากร กล่าวคือ “ดินแดนที่มีความอุดมสมบูรณ์ ผู้คนไม่อดอยากปากแห้ง โดยเทียบได้กับในแหล่งน้ำทุกที่มีปลาให้จับเป็นอาหารและในนาก็มีข้าวอุดมสมบูรณ์” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากการสะท้อนถึงวิถีชีวิตของคนไทยในอดีต ซึ่งผูกพันกับธรรมชาติและการเกษตรมาอย่างยาวนาน โดยเฉพาะในภูมิประเทศที่มีแม่น้ำลำคลองและผืนนาอุดมสมบูรณ์ จึงมีการจับปลาจากแหล่งน้ำและปลูกข้าวในนาครบวงจรภายในชุมชนเดียวกัน
คำว่า “ในน้ำมีปลา” หมายถึงแหล่งน้ำที่อุดมไปด้วยสัตว์น้ำซึ่งเป็นอาหาร
ส่วน “ในนามีข้าว” หมายถึงการเพาะปลูกที่ได้ผลผลิตพอกินพอใช้
สุภาษิตนี้จึงเกิดขึ้นเพื่อสื่อถึงความมั่งคั่งทางทรัพยากรธรรมชาติ ความอุดมสมบูรณ์ของแผ่นดิน และชีวิตที่พึ่งพาตนเองได้อย่างมั่นคง อีกทั้งยังเป็นคำบรรยายถึงประเทศไทยในฐานะ “อู่ข้าวอู่น้ำ” มาตั้งแต่โบราณ
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- ประเทศไทยถือเป็นแผ่นดินที่อุดมสมบูรณ์มาตั้งแต่สมัยโบราณ สมกับคำที่ว่า “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” เพราะไม่ว่าจะปลูกพืชหรือหาปลาก็มีให้กินตลอดปี (เปรียบถึงทรัพยากรธรรมชาติที่หล่อเลี้ยงผู้คนได้อย่างเพียงพอ)
- พอได้กลับบ้านต่างจังหวัด เห็นแม่ทำนา พ่อจับปลาในคลองเล็ก ๆ แล้วรู้สึกอบอุ่นขึ้นมาทันที แบบนี้แหละ “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” อยู่ที่ไหนก็ไม่สุขใจเท่าบ้านเรา (เปรียบถึงชีวิตเรียบง่ายแต่พอเพียงในชนบท)
- รัฐควรส่งเสริมเกษตรกรและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม เพื่อรักษาความเป็น “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” ไม่ให้หายไปจากประเทศของเรา (เปรียบถึงความสำคัญของการรักษาทรัพยากรธรรมชาติและเกษตรกรรม)
- ชาวบ้านที่นี่มีชีวิตพอเพียง ไม่รวยหรู แต่ไม่เคยอด เพราะ “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” พวกเขารู้จักใช้สิ่งที่มีให้เกิดประโยชน์ (เปรียบถึงวิถีชีวิตแบบพึ่งตนเองที่มั่นคง)
- สมัยก่อนเราไม่ต้องนำเข้าอาหารจากต่างประเทศ เพราะ “ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว” ทุกอย่างผลิตได้เองภายในประเทศ (เปรียบถึงความสามารถในการพึ่งพาตนเองทางอาหารในอดีต)