คำพังเพยไทยหมวดหมู่ จ. .จงเอาเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา
จงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา หมายถึง
คำพังเพย “จงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา” หมายถึง ให้เลือกเอาแต่ข้อดีของผู้อื่นมาเป็นแบบอย่าง และหลีกเลี่ยงข้อเสียที่ไม่ควรทำตาม เปรียบเสมือนกาที่มีความขยัน ตื่นแต่เช้าเพื่อบินไปหาอาหาร ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่มนุษย์ควรถือเป็นแบบอย่าง แต่ในทางที่ไม่ดี กามีนิสัยขี้ลักขี้ขโมย ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรเอาอย่าง กล่าวคือ “ควรเอาแบบอย่างในสิ่งที่ดีเท่านั้น สิ่งที่ไม่ดีก็ไม่ควรทำตาม” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพย
มาจากการสังเกตพฤติกรรมของนกกา ซึ่งเป็นสัตว์ที่มีทั้งข้อดีและข้อเสีย กามีลักษณะที่ขยัน ตื่นเช้าออกหากิน ไม่เกียจคร้าน ซึ่งเป็นพฤติกรรมที่ควรนำมาเป็นแบบอย่าง แต่ในขณะเดียวกัน กาก็มีนิสัยขี้ขโมย ชอบคาบของที่ไม่ใช่ของตนไป ทำให้ถูกมองว่าเป็นสัญลักษณ์ของความไม่ซื่อสัตย์
คำพังเพยนี้จึงถูกนำมาใช้เพื่อสอนให้เลือกนำข้อดีของผู้อื่นมาเป็นแบบอย่าง ขณะเดียวกันก็ต้องรู้จักแยกแยะและหลีกเลี่ยงข้อเสียของพวกเขา ไม่ควรเลียนแบบทุกอย่างโดยไม่พิจารณาถึงผลที่ตามมา
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- เด็กชายโตขึ้นมาในครอบครัวที่พ่อแม่ขยันทำมาหากิน แต่บางครั้งก็ใช้วิธีโกงเล็ก ๆ น้อย ๆ เขาจึงถูกสอนว่า “ลูกควรเอาเยี่ยงพ่อแม่ในความขยัน แต่ต้องจำไว้ว่าจงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกาอย่าโกงใครเด็ดขาด” (สอนให้เลือกทำตามเฉพาะสิ่งที่ดี)
- พนักงานใหม่สังเกตเห็นว่าหัวหน้าเป็นคนเก่งและทำงานรวดเร็ว แต่ก็ชอบแอบใช้ผลประโยชน์ของบริษัทในทางที่ผิด รุ่นพี่จึงเตือนว่า “เราควรเรียนรู้ความสามารถจากเขา แต่อย่าเลียนแบบนิสัยเสีย ๆจงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา” (เตือนให้เลือกเอาแต่ข้อดีจากผู้อื่น)
- นักศึกษาคนหนึ่งเห็นเพื่อนขยันทำงานพิเศษจนมีรายได้ดี แต่ก็มักลอกข้อสอบเวลาสอบ เขาจึงตัดสินใจว่าจะขยันแบบเพื่อนแต่จะไม่โกง เพราะรู้ว่าจงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา (เลือกทำตามแต่สิ่งที่ดี)
- ชาวสวนคนหนึ่งขยันทำไร่จนประสบความสำเร็จ แต่ก็ใช้วิธีลดต้นทุนโดยลักลอบใช้สารเคมีต้องห้าม คนในหมู่บ้านพูดกันว่า “ขยันแบบเขาก็ดีอยู่หรอก แต่ทำผิดแบบนี้ก็ไม่ควรทำจงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา” (เปรียบเทียบให้เห็นถึงข้อดีและข้อเสียของบุคคล)
- นักธุรกิจรายหนึ่งสร้างตัวจากความพยายามของตัวเอง แต่บางครั้งก็ใช้วิธีเอาเปรียบลูกค้า คนที่รู้จักเขาจึงพูดว่า “เขาเป็นตัวอย่างของความมุ่งมั่น แต่ไม่ใช่ตัวอย่างของความซื่อสัตย์จงดูเยี่ยงกา แต่อย่าเอาอย่างกา” (แสดงให้เห็นถึงการเลือกทำตามเฉพาะสิ่งที่ดี)