สำนวนไทยหมวดหมู่ ผ. ผู้ดีแปดสาแหรก
ผู้ดีแปดสาแหรก หมายถึง
สำนวน “ผู้ดีแปดสาแหรก“ หมายถึง คนที่ทำกิริยาท่าทางโอ้อวด เย่อหยิ่ง วางท่าเป็นผู้ดี และดูถูกคนอื่น แม้เดิมคำนี้จะ หมายถึง ผู้ดีมีเชื้อสายและคุณธรรมครบถ้วน แต่ปัจจุบันใช้ในเชิงเหน็บแนมและเล่นคำ เช่นมีคำพูดว่าผู้ดีแปดสาแหรกเก้าไม้คาน เพื่อสื่อว่าไม่ใช่ผู้ดีแท้ แต่ทำตัวจริตกรีดกราย แสร้งทำเป็นผู้ดี กล่าวคือ “คนที่ทำตัวกรีดกรายเอาอย่างผู้ดี” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากการเปรียบเทียบกับสาแหรกหาบ ซึ่งเป็นอุปกรณ์โบราณสำหรับวางกระจาดใส่ของเพื่อหาบไม้คานขนของไป สาแหรกมีข้างละ 4 ขา รวม 2 ข้างเป็น 8 ขา การเปรียบเทียบนี้สื่อถึงความสมบูรณ์และครบถ้วนของผู้ดีแท้
ในความหมายเชิงสังคม คนที่มีผู้ดีแปดสาแหรก คือผู้ที่มีสกุลสูงและครบถ้วนทั้งฝ่ายบิดาและมารดา เปรียบเหมือนสาแหรกที่แข็งแรงและสมบูรณ์ สามารถรับภาระได้ครบถ้วนทุกด้าน จึงกลายเป็นสัญลักษณ์ของผู้ดีแท้ มีคุณธรรม และความมั่นคงของสกุล
ปัจจุบันสำนวนนี้มักใช้ในเชิงเหน็บแนม คนที่ทำท่าทางโอ้อวด เย่อหยิ่ง วางตัวเป็นผู้ดี แต่ไม่ได้มีคุณสมบัติหรือเชื้อสายผู้ดีแท้
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- แม้เขาเกิดในครอบครัวธรรมดา แต่เวลาพูดจาหรือตอบโต้กับผู้อื่น มักวางท่าทางโอ้อวด เย่อหยิ่ง ทำตัวเหมือนผู้ดีแปดสาแหรก ทำให้คนรอบข้างรับรู้ทันทีว่าเขากำลังแสร้งทำเป็นผู้ดี (เปรียบเทียบการโอ้อวดเกินจริง แม้ไม่ได้มีเชื้อสายผู้ดีแท้)
- ในการประชุมทีมงาน เขามักแสดงท่าทางสำรวม คำพูดฟังดูสูงส่งแต่แฝงความเย่อหยิ่ง เหมือนผู้ดีแปดสาแหรก ทำให้หลายคนรู้สึกว่าเขาพยายามยกตัวเองเหนือผู้อื่น (แสดงพฤติกรรมโอ้อวดและทำตัวเหนือคนอื่นเพื่อสร้างภาพลักษณ์)
- นักเรียนคนหนึ่งในห้องเรียนมักแต่งตัวหรูหราและพูดจาแบบสุภาพจัดจ้าน เพื่อให้คนอื่นประทับใจ เหมือนผู้ดีแปดสาแหรก ทั้งที่ความจริงไม่ได้มีความรู้หรือฐานะสูง (ใช้เปรียบเทียบการแสร้งทำเป็นผู้ดีเพื่อสร้างภาพลักษณ์ภายนอก)
- แม้จะไม่ได้มีตำแหน่งใหญ่โต แต่เขามักวางท่าทางสง่างาม ทำตัวสำรวมเหมือนผู้ดีแปดสาแหรก ทุกครั้งที่ปรากฏตัวในงานสังคม ก็ทำให้คนรอบข้างรู้สึกว่าเขากำลังโอ้อวด (ชี้ถึงการทำตัวโอ้อวดเกินฐานะจริงเพื่อสร้างภาพลักษณ์)
- ในงานเลี้ยงสังคมบางคนเดินเข้ามาโดยวางท่าทางสำรวมทุกกิริยา พูดจาไพเราะแต่แฝงความเย่อหยิ่ง เหมือนผู้ดีแปดสาแหรก ทำให้หลายคนอดขำไม่ได้เพราะรู้ว่าเขากำลังแสร้งทำเป็นผู้ดีแท้ (แสดงถึงพฤติกรรมโอ้อวดและทำตัวเป็นผู้ดีทั้งที่ไม่ใช่ผู้ดีแท้)