สำนวนไทยหมวดหมู่ ต. ถอนรากถอนโคน, ถอนต้นก่นราก
ถอนรากถอนโคน หมายถึง
สำนวน “ถอนรากถอนโคน” หมายถึง การกำจัดหรือทำลายสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้หมดสิ้น โดยไม่ให้หลงเหลือแม้แต่ต้นตอ หรือโอกาสที่จะฟื้นกลับมาได้อีก เปรียบเสมือนการถอนต้นไม้ทั้งรากทั้งโคน ไม่ใช่แค่ตัดเฉพาะใบหรือกิ่ง จึงสื่อถึงการจัดการอย่างเด็ดขาดและสิ้นซาก มักใช้กับการแก้ปัญหา, ขจัดสิ่งไม่ดี, หรือกำจัดศัตรูให้หมดสิ้นไม่ให้กลับมาได้อีก กล่าวคือ “การทำลายให้ถึงต้นตอ, ทำลายให้สิ้นเสี้ยนหนาม” นั่นเอง สำนวนนี้พูดได้อีกอย่างหนึ่งว่า “ถอนต้นก่นราก”
ที่มาของสำนวน
มาจากการเปรียบเทียบกับการถอนต้นไม้ที่ไม่ใช่แค่ตัดลำต้นหรือกิ่งใบ แต่ถอนทั้งรากและโคนให้หมด ไม่ให้เหลือต้นตอใด ๆ ไว้ให้เติบโตหรือฟื้นกลับมาได้อีก จัดการปัญหาหรือศัตรูอย่างเด็ดขาด สิ้นซาก ไม่ให้มีโอกาสฟื้นตัวหรือกลับมาเป็นภัยซ้ำอีกในอนาคต
การทำเกษตรหรือการกำจัดต้นไม้ โดยหากต้องการให้ต้นไม้นั้นไม่สามารถงอกกลับมาได้อีก จำเป็นต้อง “ถอนทั้งรากทั้งโคน” ออกมาให้หมด ไม่ใช่เพียงแค่ตัดที่โคนหรือตัดกิ่งใบ เพราะหากยังมีรากหลงเหลือ ก็อาจฟื้นคืนหรือแตกหน่อกลับมาได้ในภายหลัง
จึงกลายเป็นคำเปรียบเปรยถึงการจัดการสิ่งไม่ดี ปัญหา หรือศัตรูอย่างเด็ดขาดให้สิ้นซาก ไม่ให้เหลือต้นตอหรือโอกาสฟื้นกลับมาอีก ไม่ใช่แค่แก้ที่ปลายเหตุ แต่จัดการให้ลึกถึงต้นเหตุและไม่ประนีประนอมกับสิ่งที่ต้องการขจัดออกไปอย่างแท้จริง
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- หลังพบว่ามีเจ้าหน้าที่ระดับบนเกี่ยวข้องกับการยักยอกงบประมาณ หน่วยสอบสวนจึงขยายผลไปถึงขบวนการทั้งหมด และตั้งคณะกรรมการพิเศษเพื่อลงโทษแบบถอนรากถอนโคน (เป็นการจัดการปัญหาอย่างลึกถึงต้นตอ ไม่ปล่อยให้เหลือช่องให้เกิดซ้ำ)
- ในการปฏิรูประบบราชการ รัฐบาลประกาศยุบหน่วยงานทับซ้อนและยกเลิกระเบียบที่เป็นอุปสรรคต่อการทำงาน พร้อมรื้อโครงสร้างใหม่ทั้งหมด ถือเป็นการถอนรากถอนโคนระบบที่เคยล่าช้า (จัดการทั้งระบบ ไม่ใช่แค่แก้ปัญหาเฉพาะหน้า)
- ชายหนุ่มตัดสินใจเลิกยุ่งกับกลุ่มเพื่อนที่ชอบเล่นการพนัน และย้ายที่อยู่ โทรศัพท์ก็เปลี่ยนใหม่หมด “ผมต้องถอนรากถอนโคน ไม่งั้นก็ไม่มีทางเริ่มต้นชีวิตใหม่ได้” (แสดงให้เห็นถึงความตั้งใจในการตัดขาดจากอดีตอย่างสิ้นเชิง)
- ผู้บริหารคนใหม่ไม่ได้แค่ปรับทีม แต่ยุบแผนกเก่าทั้งชุด พร้อมตั้งเกณฑ์คัดคนใหม่เข้ามาทั้งหมดแบบถอนรากถอนโคน (จัดการทั้งโครงสร้างบุคลากรเพื่อป้องกันปัญหาเดิมกลับมา)
- เมื่อพบว่าแอปพลิเคชันถูกฝังโค้ดแอบเก็บข้อมูล ทีมไอทีจึงลบระบบทั้งหมดและเขียนขึ้นใหม่จากศูนย์ เป็นการถอนรากถอนโคนภัยแฝงในระบบอย่างเด็ดขาด (ไม่ใช่แค่ลบบางส่วน แต่ล้างใหม่ทั้งหมดเพื่อไม่ให้หลงเหลือช่องโหว่)
สำนวนที่ความหมายคล้ายกัน
- ราบเป็นหน้ากลอง หมายถึง: ราบเรียบ, หมดเสี้ยนหนาม