สำนวนไทยหมวดหมู่ ด. ได้ทีขี่แพะไล่
ได้ทีขี่แพะไล่ หมายถึง
สำนวน “ได้ทีขี่แพะไล่” หมายถึง ฉวยโอกาสซ้ำเติมผู้อื่นเมื่อกำลังเสียเปรียบหรือเดือดร้อน แทนที่จะช่วยเหลือ กลับกดดันหรือเร่งรัดให้ตกอยู่ในสถานการณ์ที่แย่ลง เปรียบเสมือนเมื่อได้โอกาสแทนที่จะช่วย กลับขี่แพะไล่ให้ไปข้างหน้าอย่างไร้ทางเลือก ทำให้คนที่ลำบากอยู่แล้วยิ่งจนตรอกกว่าเดิม กล่าวคือ “ผู้ที่ชอบซํ้าเติมเมื่อผู้อื่นเมื่อพวกเขาเพลี่ยงพลํ้าลง” นั่นเองง
ที่มาของสำนวนนี้
มาจากวรรณคดีเรื่องพระรถเสน ซึ่งเป็นตอนหนึ่งของนิทานนางสิบสอง ในตอนหนึ่งของเรื่อง พระรถเมรี พระรถเสนวางแผนมอมเหล้านางเมรี ซึ่งเป็นยักษ์ให้เมาจนหมดสติ แล้วอาศัยจังหวะนั้นหลบหนีไป แต่เมื่อนางเมรีรู้ตัวก็ขี่แพะเป็นพาหนะไล่ตามพระรถเสนอย่างสุดกำลัง เปรียบเทียบกับการซ้ำเติมหรือกดดันคนที่กำลังเสียเปรียบ เพราะนางเมรี พยายามเร่งไล่พระรถเสนอย่างไม่ลดละ หลังจากรู้ว่าถูกหลอกและถูกเอาเปรียบก่อนหน้านั้น เหมือนกับสถานการณ์ที่ เมื่อฝ่ายหนึ่งกำลังลำบาก
ฉากนี้เป็นตอนที่สนุกสนานและตื่นเต้นที่สุดตอนหนึ่งของเรื่องพระรถเมรี และกลายเป็นที่มาของสำนวนนี้
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- หลังจากที่คู่แข่งประสบปัญหาทางธุรกิจแทนที่จะเห็นใจ เขากลับรีบปล่อยข่าวโจมตีให้เสียชื่อเสียง ได้ทีขี่แพะไล่ ซ้ำเติมให้สถานการณ์ของอีกฝ่ายยิ่งเลวร้ายลงไปอีก (เปรียบกับการฉวยโอกาสซ้ำเติมเมื่ออีกฝ่ายกำลังลำบาก)
- เมื่อนักการเมืองฝ่ายตรงข้ามพลาดท่าถูกแฉเรื่องทุจริต ฝ่ายของเขากลับไม่รอช้า ได้ทีขี่แพะไล่ เดินหน้ากล่าวหาและขุดคุ้ยเรื่องเก่า ๆ มาโจมตีต่อเนื่อง (ใช้กับสถานการณ์ที่ฝ่ายหนึ่งฉวยโอกาสโจมตีศัตรูที่กำลังอ่อนแอ)
- พนักงานคนหนึ่งโดนเจ้านายตำหนิเรื่องงานผิดพลาดแทนที่จะให้กำลังใจ เพื่อนร่วมงานกลับได้ทีขี่แพะไล่ ซ้ำเติมว่าทำตัวไม่ดีมาตั้งนานแล้ว (เปรียบกับคนที่ซ้ำเติมคนที่กำลังลำบากแทนที่จะช่วยเหลือ)
- เมื่อเพื่อนในกลุ่มทำผิดพลาดในการนำเสนอโปรเจกต์แทนที่หัวหน้าจะให้คำแนะนำ กลับได้ทีขี่แพะไล่ วิจารณ์เสียยกใหญ่ ทำให้เขารู้สึกแย่กว่าเดิม (ใช้กับการที่ผู้อื่นกดดันให้คนที่ผิดพลาดรู้สึกแย่ลงไปอีก)
- เมื่อนักเรียนคนหนึ่งถูกครูดุเรื่องมาสาย เพื่อน ๆ ที่ปกติชอบมาสายเหมือนกัน กลับได้ทีขี่แพะไล่ พูดจาซ้ำเติมว่าเขาไม่มีความรับผิดชอบ ทั้งที่พวกเขาก็ไม่ได้ต่างกัน (ใช้กับคนที่ฉวยโอกาสซ้ำเติมผู้อื่น ทั้งที่ตัวเองก็ไม่ได้ดีไปกว่ากัน)