คำพังเพยไทยหมวดหมู่ ก. เกิดเป็นคนอย่าให้เขาสนตะพาย
เกิดเป็นคนอย่าให้เขาสนตะพาย หมายถึง
คำพังเพย “เกิดเป็นคนอย่าให้เขาสนตะพาย” หมายถึง เกิดเป็นคนควรมีความคิดและวิจารณญาณของตนเอง ไม่ยอมให้ใครมาชักจูงหรือหลอกได้ง่าย ๆ เปรียบเสมือนวัวควายที่ถูกร้อยเชือกผูกจมูกไว้แล้วถูกจูงไปตามใจคน ซึ่งสื่อว่าหากคนไม่ระวังตัว ก็จะถูกชักจูงหรือควบคุมเหมือนวัวควาย ไม่สามารถตัดสินใจด้วยตัวเองได้ กล่าวคือ “การต้องมีวิจารณญาณและความคิดเป็นของตัวเอง ไม่ยอมถูกชักจูงได้ง่าย ๆ” นั่นเอง
ที่มาของคำพังเพย
มาจากวิถีชีวิตของชาวบ้านสมัยก่อน ที่ใช้วัวควายเป็นสัตว์ลากจูงและทำงานต่าง ๆ คำว่า “สน” หมายถึง การเอาเชือกร้อยผ่านรู เช่น สนเข็ม ส่วน “ตะพาย” คือ ผนังช่องจมูกของวัวควายที่เจาะให้ร้อยเชือกได้
ดังนั้นการสนตะพาย คือการร้อยเชือกผ่านรูในจมูกวัวควายเพื่อควบคุมให้เดินตามหรือผูกไว้ตามต้องการ คนสังเกตว่าถ้าวัวควายถูกสนตะพายแล้วจะถูกบังคับไปทุกที่โดยไม่สามารถเลือกเองได้ จึงนำมาเปรียบเทียบกับคนว่า ควรมีวิจารณญาณและความคิดของตนเอง ไม่ควรยอมให้ใครชักจูงหรือควบคุมง่าย ๆ
ตัวอย่างการใช้คำพังเพย
- นักลงทุนหนุ่มฉลาดเลือก ไม่ตกเป็นเหยื่อแผนชวนลงทุนฉาว เขาเชื่อว่าเกิดคนอย่าให้เขาสนตะพาย (หมายถึงควรคิดเอง ไม่ให้ใครชักจูงหรือหลอกง่าย ๆ)
- ก่อนจะตัดสินใจทำอะไร ควรไตร่ตรองให้รอบคอบ เกิดคนอย่าให้เขาสนตะพาย (หมายถึงต้องมีวิจารณญาณและไม่ยอมถูกควบคุมง่าย ๆ)
- ชีวิตไม่ใช่ของใครอื่น อย่าให้ใครมาจูงคุณเหมือนวัวควายที่ถูกสนตะพาย เพราะเกิดเป็นคนอย่าให้เขาสนตะพาย (หมายถึงต้องมีความคิดเป็นของตัวเองและไม่ตกเป็นเครื่องมือของใคร)
- ตาสว่างเสียทีเถอะ อย่าให้ใครมาจูงคุณเหมือนวัวควายที่ถูกสนตะพาย คนอื่นเขาก็เห็นชัดแล้วว่าคนพวกนั้นใช้เราเป็นเครื่องมือสร้างสถานการณ์ให้ทะเลาะกันเอง (เราควรมีวิจารณญาณและความคิดของตัวเอง ไม่ยอมให้ใครชักจูงหรือควบคุมง่าย ๆ และตระหนักว่าอาจถูกใช้ประโยชน์โดยผู้อื่น)
- ถ้าอยากประสบความสำเร็จ ต้องสร้างเส้นทางชีวิตของตัวเอง กำหนดเป้าหมายชัดเจน ไม่ฝากความหวังไว้กับใคร เกิดเป็นคน อย่าให้เขาสนตะพาย ให้เคารพตัวเองเป็นอันดับแรก ความสำเร็จจะมาทีละก้าวอย่างมั่นคง (การมีวิจารณญาณและความคิดเป็นของตัวเอง ไม่ยอมให้ใครควบคุมหรือชักจูง พร้อมเคารพตัวเองก่อน แล้วความสำเร็จจะเกิดขึ้นอย่างมั่นคงและยั่งยืน)