สำนวนไทยหมวดหมู่ จ. ใจไม้ไส้ระกำ
ใจไม้ไส้ระกำ หมายถึง
สำนวน “ใจไม้ไส้ระกำ” หมายถึง คนที่เพิกเฉยไม่สนใจหรือรู้สึกรู้สาอะไร นิ่งดูดายด้วยความเย็นชา ขาดซึ่งเมตตากรุณา และไม่เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ต่อผู้อื่น เปรียบกับไม้ระกำที่แข็งกระด้างมีหนามแหลมขม และระกำที่มีรสเปรี้ยวฝาด สะท้อนถึงลักษณะของคนที่ไม่ใส่ใจความทุกข์ร้อนหรือความเดือดร้อนของผู้อื่น โดยไม่ถึงขั้นโหดร้ายหรือทารุณ แต่ขาดความเห็นอกเห็นใจในระดับที่ควรมี กล่าวคือ “คนที่เพิกเฉยดูดาย, ไม่มีเมตตากรุณาและเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ใคร” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
สำนวนนี้มาจากการเปรียบเปรยถึงใจคนกับ “ไม้ระกำหรือต้นระกำ” ซึ่งเป็นไม้ที่แข็งกระด้าง เต็มไปด้วยหนามแหลมคม และ “ไส้ระกำ” ที่มีรสเปรี้ยวและขม สะท้อนถึงลักษณะของคนที่มีจิตใจแข็งกระด้าง ไม่อ่อนโยน และไม่มีความเมตตากรุณา
สำนวนนี้ถูกนำมาใช้เปรียบเทียบกับคนที่เพิกเฉยต่อความเดือดร้อนของผู้อื่น ขาดความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ แม้จะไม่ได้แสดงความโหดร้ายโดยตรง แต่ก็มีความเย็นชาและไม่ใส่ใจความทุกข์ของผู้อื่น เช่นเดียวกับไม้ระกำที่ดูแข็งกระด้างและไส้ที่มีรสฝาดขม ซึ่งไม่ให้ความรู้สึกนุ่มนวลหรือปรานีใด ๆ.
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- เมื่อเพื่อนในกลุ่มเดือดร้อนและมาขอความช่วยเหลือ เขากลับเพิกเฉยและไม่สนใจ “พฤติกรรมแบบนี้เหมือนใจไม้ไส้ระกำ ไม่ยอมช่วยเหลือใครเลย ทั้งที่ช่วยได้” (สะท้อนถึงความไม่เมตตาและไม่ช่วยเหลือ)
- หญิงสาวที่เห็นลูกแมวหลงทาง แต่กลับเดินผ่านไปโดยไม่สนใจ “คนใจแข็งแบบนี้ใคร ๆ ก็บอกว่าใจไม้ไส้ระกำ ไม่เห็นแม้แต่ความน่ารักของสัตว์” (กล่าวถึงคนที่ขาดความเอื้อเฟื้อ)
- เขาปฏิเสธการช่วยเหลือญาติที่ป่วยหนัก ทั้งที่มีโอกาสช่วยเหลือได้ง่าย ๆ “คนแบบนี้ทำให้คนอื่นมองว่าใจไม้ไส้ระกำ ไม่น่าไว้ใจเลย” (สะท้อนถึงความเพิกเฉยต่อปัญหาของผู้อื่น)
- ระหว่างที่ฝนตกหนัก มีคนแก่ขอที่พักพิงชั่วคราว แต่เจ้าของบ้านกลับปิดประตูใส่ “การกระทำนี้ไม่ต่างจากใจไม้ไส้ระกำ ไม่เห็นใจคนที่เดือดร้อนเลย” (เปรียบถึงคนที่ขาดความเมตตาต่อผู้อื่นในยามลำบาก)
- ในที่ทำงาน มีลูกน้องมาขอคำแนะนำเรื่องงาน แต่หัวหน้ากลับปฏิเสธและปล่อยให้หาทางออกเอง “หัวหน้าแบบนี้เหมือนใจไม้ไส้ระกำไม่คิดช่วยลูกน้องแม้แต่นิดเดียว” (กล่าวถึงคนที่ไม่ใส่ใจความเดือดร้อนของคนรอบข้าง)