สุภาษิตไทยหมวดหมู่ ท. ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ
ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ หมายถึง
สุภาษิต “ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” หมายถึง การทำสิ่งใดถ้ากลัวหมดเปลืองมากเกินไป ย่อมไม่ได้ผลสมบูรณ์เต็มที่ เพราะการทำงานต้องลงทุน ต้องใช้ทรัพยากรอย่างเหมาะสม ถ้ามัวแต่หวงหรือออมจนเกินเหตุ ผลลัพธ์ที่ได้ก็จะไม่ดีเท่าที่ควร
เปรียบเสมือนทำนาแต่กลัวเปลืองกล้า ไม่กล้าปลูกเต็มที่ หรือต้องทำปลาเค็มแต่กลัวเปลืองเกลือ จึงใส่เกลือน้อยไป ทำให้ปลาไม่เค็มพอที่จะเก็บรักษาได้นาน สุดท้ายงานที่ทำก็ล้มเหลว กล่าวคือ “การทำการสิ่งใดถ้ากลัวหมดเปลืองย่อมไม่ได้ผลสมบูรณ์” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
สุภาษิตนี้มีที่มาจากวิถีชีวิตของชาวนาและชาวประมงไทยในอดีต ที่ต้องพึ่งพาธรรมชาติและแรงงานของตนเองในการดำรงชีวิต และสอนผู้คนในสมัยก่อน เช่น
- การทำนา ต้องอาศัย “กล้า” ซึ่งก็คือต้นข้าวอ่อนที่เพาะขึ้นในนาหว่าน ก่อนจะย้ายลงนาหลัก ถ้าชาวนาออมกล้า หรือหวงต้นกล้ามากเกินไป ไม่กล้านำไปปลูกอย่างเต็มที่ หว่านน้อย ๆ กลัวเปลือง เมื่อข้าวเติบโตขึ้น ก็จะมีต้นน้อยเกินไป ทำให้ผลผลิตลดลง นาข้าวดูโหรงเหรง ไม่สมบูรณ์
- การทำปลาเค็ม ต้องใช้เกลือหมักปลาอย่างพอเหมาะ หากชาวประมงหรือแม่บ้านทำปลาเค็มแล้วออมเกลือ ใส่เกลือน้อยเกินไปเพราะกลัวเปลือง ปลาเค็มที่ได้ก็จะไม่เค็มพอสำหรับเก็บรักษา เน่าเสียง่าย ไม่สามารถนำไปขายหรือบริโภคได้นาน
ชาวบ้านจึงเปรียบเทียบไว้ว่าถ้ามัวแต่หวง ไม่กล้าลงทุนหรือใส่ทรัพยากรอย่างเต็มที่ งานที่ทำก็จะไม่ได้ผลสมบูรณ์ สุภาษิตนี้สั่งสอนให้รู้ว่าการทำสิ่งใดควรลงทุนให้เหมาะสม อย่ากลัวเปลืองจนเกินไป มิฉะนั้นจะไม่เกิดผลดีตามที่หวัง
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- พอถึงช่วงปลูกข้าว เจ้านายสั่งให้ประหยัดต้นกล้ามากเกินไป ทำให้นาข้าวขึ้นไม่เต็มพื้นที่ ชาวนาจึงบ่นว่า “อย่างนี้แหละ ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” (การกลัวเปลืองจนไม่กล้าลงทุนเต็มที่ ทำให้งานออกมาไม่ดี)
- ร้านอาหารแห่งหนึ่งพยายามลดต้นทุนด้วยการลดวัตถุดิบในอาหารลง ลูกค้ากลับบ่นว่ารสชาติไม่อร่อยเหมือนเดิม เจ้าของร้านจึงพูดว่า “ประหยัดจนเสียของ แบบนี้แหละ ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ” (ประหยัดผิดที่ ทำให้เสียโอกาสและความสำเร็จ)
- ตอนเปิดบริษัทใหม่ กิตติกลัวลงทุนเยอะเลยซื้ออุปกรณ์ราคาถูก พอทำงานจริงกลับพังง่าย ๆ ต้องซื้อใหม่อีก เพื่อนจึงเตือนว่า “เห็นไหม ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือแท้ ๆ” (การลงทุนไม่พอ ทำให้ต้องเสียเพิ่มภายหลัง)
- แม่เตือนลูกสาวที่เปิดร้านขายเสื้อผ้า แต่เลือกซื้อของคุณภาพต่ำมาขายเพราะกลัวต้นทุนสูง ว่า “อย่าทำแบบทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือนะลูก เดี๋ยวขายไม่ได้” (ถ้ากลัวเปลืองเกินไป งานจะไม่ประสบความสำเร็จ)
- ในงานเลี้ยงใหญ่ ผู้จัดกลัวเปลืองอาหาร เลยเตรียมน้อยเกินไป แขกมาแล้วอาหารไม่พอ คนก็วิจารณ์กันว่า “นี่ปะไร ทำนาออมกล้า ทำปลาออมเกลือ เลยขายหน้าไปทั้งงาน” (ประหยัดผิดจังหวะจนเสียหน้าและเสียโอกาส)