สำนวนไทยหมวดหมู่ ค. โคมลอย
โคมลอย หมายถึง
สำนวน “โคมลอย” หมายถึง คำพูดหรือข่าวที่ไม่มีหลักฐานหรือความจริงรองรับ กล่าวขึ้นมาลอย ๆ โดยไม่มีที่มาหรือแหล่งข้อมูลที่น่าเชื่อถือ เปรียบเสมือนโคมลอยที่ลอยไปในอากาศ ไม่มีจุดยึดเหนี่ยวหรือความแน่นอน กล่าวคือ “ข่าวลือที่เหลวไหล ไม่มีมูล หรือไม่มีหลักฐานยืนยันได้ว่าเป็นความจริง” นั่นเอง
ที่มาของสำนวน
มาจากสมัยก่อนเกิดขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 5 โดยมีหนังสือพิมพ์ภาษาอังกฤษชื่อ “พันช์” (Punch) ซึ่งที่หน้าแรกของหนังสือมีภาพโคมที่ลอยอยู่ เนื้อหาในหนังสือมักเป็นเรื่องตลกแบบฝรั่ง แต่คนไทยในสมัยนั้นมองว่าเรื่องราวในหนังสือไม่เข้ากับบริบทหรือไม่มีสาระที่ชัดเจน
ดังนั้น เมื่อมีใครพูดสิ่งที่ไม่เกี่ยวข้องหรือไม่เข้ากับเรื่อง คนไทยจึงเรียกว่า “โคมลอย” หรือ “โคม” ต่อมา สำนวนนี้ได้เปลี่ยนความหมายไปในปัจจุบัน กลายเป็นคำที่ใช้เรียกข่าวลือหรือคำพูดที่เหลวไหล ไม่มีมูลความจริง หรือไม่มีหลักฐานยืนยันได้ว่าเป็นความจริง เปรียบเสมือนโคมที่ลอยไปโดยไม่มีจุดยึดเหนี่ยวและไม่แน่นอน
ตัวอย่างการใช้สำนวน
- ในที่ประชุม มีคนพูดถึงนโยบายใหม่ที่ยังไม่มีใครยืนยัน ผู้จัดการจึงกล่าวว่า “เรื่องนี้ฟังดูเหมือนโคมลอย รอข้อมูลจากผู้บริหารก่อนจะดีกว่า” (แสดงถึงข่าวที่ยังไม่มีหลักฐานยืนยัน)
- ชาวบ้านลือกันว่าราคาน้ำมันจะขึ้นสูงมากในสัปดาห์หน้า แต่เมื่อสอบถามแหล่งข่าวกลับไม่มีใครรู้จริง คนหนึ่งจึงพูดว่า “นี่มันโคมลอยหรือเปล่า?” (ข่าวลือที่ไม่มีมูล)
- นักเรียนพูดกันว่าคุณครูใหญ่จะย้ายโรงเรียน แต่เมื่อสอบถามเจ้าตัว กลับปฏิเสธว่าไม่เป็นความจริง ครูจึงบอกว่า “เรื่องนี้เป็นโคมลอย อย่าเพิ่งเชื่ออะไรที่ไม่มีมูล” (ข่าวลือที่ผิดพลาด)
- ระหว่างการพูดคุยในกลุ่มเพื่อน มีคนเล่าว่าเมืองนี้จะสร้างสนามบินใหม่ แต่ไม่มีแหล่งข้อมูลที่ชัดเจน เพื่อนคนหนึ่งจึงพูดว่า “อย่าเพิ่งตื่นเต้น เรื่องนี้อาจเป็นแค่โคมลอย” (ข่าวที่ยังไม่มีความน่าเชื่อถือ)
- ผู้สมัครเลือกตั้งคนหนึ่งกล่าวว่าจะสร้างโครงการใหญ่หลายอย่าง แต่ไม่มีแผนการหรือหลักฐานที่ชัดเจน ประชาชนบางคนจึงวิจารณ์ว่า “คำพูดของเขาเหมือนโคมลอย ฟังแล้วดูไม่น่าเชื่อถือ” (คำพูดที่ดูไม่มีมูลความจริงหรือไม่สามารถทำได้จริง)