สุภาษิตไทยหมวดหมู่ จ. เจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัด
เจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัด หมายถึง
สุภาษิต “เจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัด” หมายถึง คนที่ไม่มีหลักแหล่ง ไม่มีที่พึ่งพิงที่มั่นคงหรือสถานที่พึ่งพิงแน่นอน เปรียบเสมือนเจ้าที่ไม่มีศาลให้สถิต หรือสมภารที่ไม่มีวัดให้พำนัก มักใช้พูดถึงคนที่เร่ร่อน หรืออยู่ในสภาพไม่แน่นอน ขาดความมั่นคงในชีวิต กล่าวคือ “ผู้ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง” นั่นเอง
ที่มาของสุภาษิต
มาจากแนวคิดเรื่องหลักแหล่งและความมั่นคง ซึ่งใช้เปรียบเปรยถึงสถานะของบุคคลที่ไม่มีที่อยู่ถาวรหรือไม่มีที่พึ่งพิงอย่างชัดเจน
- “เจ้าไม่มีศาล” สื่อถึงเจ้าที่หรือวิญญาณที่ไม่มีศาลให้สถิต เปรียบเสมือนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ไม่มีสถานที่ประจำ จึงไม่มีที่ยึดเหนี่ยว
- “สมภารไม่มีวัด” หมายถึง พระสมภารหรือเจ้าอาวาสที่ไม่มีวัดเป็นที่พำนัก ซึ่งผิดไปจากธรรมเนียมปกติของพระสงฆ์ที่ต้องจำพรรษาในวัด
สุภาษิตนี้จึงถูกใช้ในเชิงเปรียบเปรยถึงคนที่ไม่มีหลักแหล่ง หรือขาดความมั่นคงในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นด้านที่อยู่อาศัย อาชีพ หรือสถานะในสังคม บางครั้งอาจหมายถึงคนที่เคยมีอำนาจหรือหน้าที่สำคัญแต่ปัจจุบันกลับไม่มีบทบาทอะไรอีกต่อไป
ตัวอย่างการใช้สุภาษิต
- หลังจากบริษัทปิดตัวลง อดีตผู้บริหารหลายคนต้องออกไปหางานใหม่ บางคนยังหาที่ทำงานไม่ได้เลย สภาพเหมือนเจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัดที่เคยมีตำแหน่งสูง แต่ตอนนี้กลับไม่มีหลักแหล่ง ต้องดิ้นรนหาที่อยู่ใหม่กันเอง (เปรียบถึงคนที่เคยมีตำแหน่งแต่ตอนนี้ขาดความมั่นคง)
- นักการเมืองที่เคยมีอำนาจ พอหมดวาระก็ไม่มีพรรคการเมืองรองรับ ต้องเร่ร่อนหากลุ่มใหม่ เพื่อนนักการเมืองคุยกันว่า “ตอนมีตำแหน่งก็มีแต่คนห้อมล้อม พอหมดอำนาจก็ไม่มีใครเหลียวแล เหมือนเจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัดเลย” (เปรียบถึงคนที่หมดอำนาจแล้วขาดที่พึ่ง)
- เจ้าของร้านเก่าที่เคยมีลูกค้าแน่น กลับต้องปิดกิจการเพราะขาดทุน ตอนนี้เดินหาสถานที่เช่าใหม่โดยไม่รู้จะเริ่มต้นยังไง ใคร ๆ ก็พูดว่าเขากลายเป็นเจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัดไปแล้ว (เปรียบถึงคนที่เคยมั่นคงแต่ต้องสูญเสียไป)
- ชายวัยกลางคนที่ออกจากงานเพราะคิดว่าตัวเองเก่งพอจะเริ่มต้นธุรกิจเอง สุดท้ายธุรกิจไปไม่รอด ต้องเดินเตะฝุ่นหางานใหม่ เพื่อนคนหนึ่งพูดขึ้นว่า “ก่อนไปก็ดูมั่นใจว่าจะไปได้สวย ตอนนี้ล่ะเป็นยังไงล่ะเจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัดชัด ๆ” (เปรียบถึงคนที่ตัดสินใจผิดพลาดจนเสียหลักแหล่ง)
- อดีตผู้จัดการที่ลาออกเพราะมั่นใจว่ามีที่ใหม่รองรับ แต่พอถึงเวลาจริงกลับไม่ได้งาน ตอนนี้ไปสมัครที่ไหนก็ไม่มีใครรับ ต้องกลับไปขอคืนตำแหน่งเดิม หัวหน้าคนเก่าพูดว่า “ตอนอยู่ก็อยากออก ตอนออกก็ไม่มีที่ไป กลับมาแบบนี้เจ้าไม่มีศาล สมภารไม่มีวัดเลยนะ” (เปรียบถึงคนที่เคยมีที่อยู่แต่สูญเสียไปและต้องดิ้นรนกลับมา)